Hoe kom ik van mijn burn-out af? 

In dit artikel ga ik je uitleggen wat een burn-out is, en vooral hoe je er beter mee om kan leren gaan. Uiteraard kan ik je via een blog niet helpen om volledig te herstellen van een burn-out, want daar is toch vaak wat behandeling voor nodig. Maar het kan je in ieder geval helpen om je herstel gunstig te beïnvloeden.

Wat is een burn-out nu precies?

Een burn-out is een vorm van overspannenheid die werkgerelateerd is. Dit hoeft overigens niet te betekenen dat de oorzaak altijd op het werk te vinden is. Het kan allerlei soorten ‘werk’ zijn. Zo kunnen er ook oorzaken te vinden zijn buiten het werk zoals bijvoorbeeld:

• verzorgen van een dierbare
• een studie die veel stress opwekt
• financiële problemen

Toch is de meest voorkomende oorzaak wel echt werk. Het ontstaan van een burn-out is een lang proces. Het woord ‘burn-out’ zegt het eigenlijk al. Je energie is op,  het kaarsje is opgebrand. Voorafgaand aan een burn-out is er eigenlijk al sprake van lichamelijke  klachten die veroorzaakt worden door stress. Dit is het beginstadium van een burn-out. Deze klachten kun je zien als een waarschuwing van het lichaam dat er overbelasting plaatsvindt. In dit stadium zijn de klachten nog enigszins herstelbaar, omdat het lichaam in deze fase veel signalen uitzendt. Maar door al deze signalen te negeren loop je kans op een echte burn-out.

Wat is het verschil tussen overspannenheid en burn-out?

Bij overspannenheid is het mogelijk dat je, wanneer je de stressoorzaak weet te vinden, deze aanpakt en wegneemt waarna de klachten zullen verdwijnen. Bij een burn-out is dat helaas niet het geval. Ook al is de oorzaak bekend en je besteedt aandacht aan het aanpakken van deze oorzaak, (in de meeste gevallen is dat je werk), dan nog zal je niet meteen van de stressklachten af zijn. Helaas is het dan noodzakelijk om gedurende langere tijd te moeten stoppen met werken. Zoals je misschien wel weet, ben je met een burn-out  al gauw een jaar uit de roulatie.

Overspannenheid en burn-out lijken zeer sterk op elkaar, maar er zijn toch verschillen. Bij een burn-out is, zoals ik zojuist al omschreef, het lichaam zowel geestelijk als lichamelijk opgebrand. Dit heeft te maken met de bijnieren. De bijnieren bestaan uit een buitenste gedeelte de schors, en het binnenste gedeelte het merg. De schors maakt een aantal hormonen aan waaronder cortisol. Cortisol beschermt het lichaam tegen ziektes, verwondingen en stress.

In het beginstadium van een burn-out ervaar je de symptomen nog niet als ernstig, maar ze zijn wel degelijk aanwezig. Door deze symptomen  te negeren, ben je je reserve-energie volledig aan het verbruiken. De adrenaline en mentale kracht hebben er voor gezorgd dat je wellicht onbewust  door deze reserve-energie heen gegaan bent. Maar als de bijnieren eenmaal zijn uitgeput is doorgaan niet meer mogelijk.

Overspannenheid kan een beginfase zijn van burn-out

Overspannen zijn, is vooral vermoeidheid. Maar het is wel degelijk mogelijk dat deze overspannenheid het begin is van een burn-out. Belangrijk is dan dat je in zo’n geval de signalen van je lichaam begrijpt en hierop inspeelt om erger te voorkomen. Je bent dan namelijk al een tijdje je reserve-energie aan het verbruiken. Dit zorgt er voor dat de eerste stress-symptomen zich al aandienen.

Het is belangrijk om te luisteren naar deze signalen, zodat je energiepeil weer kan stijgen. Wanneer je deze signalen blijft negeren kom je in een burn-out. Het lichaam is dan vrijwel uitgeput. Doorgaan is geen optie meer, sterker nog:  doorgaan is niet meer mogelijk.

In het voorstadium van een burn-out zijn er nog mogelijkheden om een echte burn-out te voorkomen, door vooral serieus te luisteren naar je lichaam. In een al reeds bestaande burn-out kun je het beste contact opnemen met een therapeut of psycholoog.

In mijn praktijk worden mensen regelmatig behandeld aan burn-out verschijnselen. In de meeste gevallen worden cliënten geholpen aan een reeds bestaande burn-out. Maar ook worden cliënten geholpen om een echte burn-out te voorkomen.

Wat zijn de mogelijke symptomen van een burn-out?

Psychische symptomen kunnen zijn:

• Concentratieverlies
• Besluiteloosheid
• Prikkelbaarheid
• Gejaagd/opgefokt zijn
• Angst en paniekaanvallen
• Je hebt nergens zin in
• Onzekerheid
• Veel huilbuien
• Wantrouwen
• Paniekgevoelens
• Piekeren

Lichamelijke symptomen kunnen zijn:

• Vermoeidheid/snel moe
• Slaapproblemen
• Hoge hartslag/hoge bloeddruk
• Spierpijn
• Vergeetachtigheid
• Monotone stem
• Verzwakt immuunsysteem
• Darmproblemen
• Hoofdpijn
• Geen sekslust

Bij een burn-out is er sowieso sprake van een volledige uitputting en zijn de klachten al langer aanwezig dan zes maanden. Je bent continu moe, en jezelf opladen is niet meer mogelijk.

(lees hieronder verder)

Of er daadwerkelijk sprake is van een burn-out of dat er een andere psychische oorzaak aan de klachten ten grondslag ligt, is ter beoordeling van de huisarts of een psycholoog. Ondanks dat een burn-out gezien wordt als een ziekte, wordt deze  aandoening in de geestelijke gezondheidszorg niet aangemerkt als een officiële diagnose. Dit heeft als gevolg dat een eventuele behandeling via de reguliere zorg niet voor vergoeding in aanmerking komt. De kosten komen dus voor je eigen rekening, of van de werkgever. Niemand verwacht natuurlijk dat hij of zij ooit een burn-out zal oplopen, (ik niet in ieder geval), maar een aanvullende verzekering voor alternatieve geneeswijzen is eventueel wel handig.

Depressie

In mijn vorige blog over depressie en sombere gevoelens, heb ik uitgelegd  hoe deze aandoening kan ontstaan, en hoe je deze kunt voorkomen. Depressie en burn-out hebben soms hetzelfde verloop. Bij een burn-out bestaan de klachten voornamelijk uit vermoeidheid, terwijl  bij depressie naast de vermoeidheid, somberheid een grotere  rol speelt. Voornamelijk het structureel negatief denken is de belangrijkste oorzaak van een depressie.

Een burn-out kan een depressie ook in de hand werken. Doordat het lichaam is opgebrand ben je niet meer in staat om activiteiten te ondernemen. Het lichaam heeft immers rust nodig. Hierdoor kan er een situatie ontstaan dat er onvoldoende mogelijkheden zijn  om de essentiële activiteiten uit te voeren om een depressie tegen te gaan, want ook eenzaamheidsgevoelens liggen dan op de loer.

Goede activiteiten tegen een depressie:

• het onderhouden of creëren van sociale contacten
• bewegen zoals bijvoorbeeld wandelen of fietsen in de natuur.
• avondje uit/uiteten/bioscoop (hoewel deze optie nu tijdens de lockdown iets minder mogelijk is)

Om een depressie te voorkomen, is het in dit geval zeer belangrijk dat je minstens de sociale contacten probeert te onderhouden, en dat je nog zoveel mogelijk plezier beleeft.  Meer informatie over depressie en hoe je die kunt voorkomen kun je vinden in mijn blog.

Hoe lang duurt een burn-out?

Dat is een hele goede en veel gestelde vraag. Ik zou graag willen dat ik daar een eenduidig antwoord op zou kunnen geven. Helaas is dit niet mogelijk.

Het verschilt enorm, de ene persoon is na drie maanden hersteld, maar er zijn ook gevallen bekend dat iemand pas na twee jaar hersteld is. Dit heeft ook te maken met de intensiteit van de burn-out. In welke graad van ernst zit je.  Er zijn heel veel factoren die invloed hebben op je herstel. Een burn-out is psychosomatisch van aard, dat betekent dat er niet alleen mentale klachten aan de orde  zijn, maar ook lichamelijke.  Je hele systeem is uitgeschakeld.

In de periode dat je lichaam aan het uitputten was, heb je een hersteltekort opgebouwd. Tijdens de slaap is het moment dat het lichaam hersteld van de dagelijkse activiteiten. Het lichaam komt zodoende geestelijk en lichamelijk tot rust.  Om het zo eenvoudig mogelijk uit te leggen; jouw slaap is voor een langere periode niet in staat geweest om tot voldoende mentale en lichamelijke rust en herstel te zorgen ten aanzien  van de dagelijkse activiteiten.  Met andere woorden: de dagelijkse activiteiten waren te zwaar om met slaap en rust tot herstel te zorgen.  Hierdoor ontstaat er een hersteltekort.

Hoelang het duurt voordat het hersteltekort weer op normaal niveau is, hangt ook weer af van meerdere factoren, zoals:

• Het eigen vermogen tot herstel
• Het negeren van lichamelijke signalen
• Geen ‘nee’ kunnen zeggen
• Slaapbehoeften van het lichaam negeren
• Het uitvoeren van te zware activiteiten, zoals bijvoorbeeld sporten.

Je hebt dus zelf ook veel invloed op het herstel en de duur van de burn-out.

Wie is gevoelig voor een burn-out?

Een burn-out is eigenlijk niks anders dan een stress-ziekte. Door het blijven negeren van de stress-signalen die al vrij snel ontstaan bij het overbelasten van het lichaam, ontstaat er een teveel aan stress. Zoals eerder gezegd ontstaat een burn-out in de meeste gevallen op het werk.

Niet iedereen is even vatbaar voor een burn-out. Het ene individu is de ander niet,  de één is nu eenmaal gevoeliger  voor het oplopen van een burn-out als een ander. Ook de situatie en hoe je ermee omgaat is bepalend voor het ontstaan van een burn-out.

Voorbeelden zijn:

• Te hoge eisen stellen aan jezelf
• Niet gauw tevreden zijn met een behaald resultaat
• Te grote verantwoordelijkheid
• Te hoog werktempo
• Te hoge eisen van de werkgever
• Geen hulp durven vragen
• Werk uit moeten voeren wat te hoog gegrepen is

Al deze voorbeelden van situaties hebben één ding gemeen, namelijk een te grote prestatiedruk. De meeste mensen hebben een enorme behoefte aan presteren. Je krijgt er een hoog aanzien door, je zelfvertrouwen krijgt er een enorme boost van, je maatschappelijke status en financiële situatie gaan erop vooruit. Ook de behoefte  tot zelfontwikkeling wordt op die manier bevredigd. Kortom: het levert  een enorme berg positiviteit op, zolang we maar presteren.

We vergeten echter alleen dat deze prestaties in samenwerking gaan met ons lichaam. Het lichaam moet ‘het’ tenslotte doen. Door niet tegemoet te komen aan de behoeftes van ons lichaam, en het op die manier stelselmatig negeren van signalen, ontstaan er op den duur psychosomatische klachten. Zoals ik al eerder aangaf is het ontstaan van een burn-out een lang en geleidelijk proces. Je bent dus echt niet binnen een week burn-out. Er gaan heel wat waarschuwingen en alarmbellen aan vooraf. Maar als je al deze waarschuwingen en signalen in de wind slaat, dan loop je een groot risico dat je deze vervelende stress-ziekte ontwikkelt.

Wat kun je het beste doen als je een burn-out hebt?

Op de eerste plaats is rust zeer belangrijk. Dus meldt je ziek, want zoals ik al eerder heb aangegeven is in de meeste gevallen het werk de stressbron. In een later stadium zou je samen kunnen kijken of je in overleg stressomstandigheden anders kunt aanpakken, om op die manier tot oplossingen te komen. Als je een eigen bedrijf hebt, kan de situatie om rust te nemen lastiger zijn. Overleg met je omgeving, er zijn vaak oplossingen waar je misschien zelf niet meer aan denkt.

Daarnaast is het bij burn-out verschijnselen zeer belangrijk om je gevoel  te volgen en goed naar je lichaam te luisteren. Het lichaam zendt tijdens een burn-out veel signalen uit. Volg deze signalen op en negeer deze vooral niet!

Het kan heel goed zijn dat je niet direct iets voelt. Door meditatieoefeningen uit te voeren, voel je je lichaam beter aan, zodat je leert wat je lichaam nodig heeft.

Ik kan me natuurlijk voorstellen dat je nu denkt: ‘Dit is leuk bedacht, maar ik heb nog nooit van mijn leven gemediteerd, hoe moet ik dan meditatieoefeningen uitvoeren?’ Mocht dat inderdaad het geval zijn, in mijn praktijk worden mensen regelmatig behandeld middels aandachtgerichte (cognitieve) therapie, ofwel mindfulness.  Deze trainingen bestaan voor een belangrijk deel uit meditatieoefeningen. Dit doen we door de aandacht te verleggen op bepaalde gebieden van bijvoorbeeld het lichaam. Om een voorbeeld te noemen; je buik. Je kunt ook je aandacht richten op je grote teen, maar omdat de ademhaling continu in beweging is, is het veel makkelijker om dit als richtpunt te gebruiken voor jouw meditatieoefeningen. Anders zijn er altijd op Youtube nog filmpjes beschikbaar met goede oefeningen.  Doe dus vooral dingen waar je je goed bij voelt, kijk een film, ga wandelen, lees een boek, leer jezelf schilderen, maak muziek of ga zingen. Kortom: kies vooral voor jezelf. Je lichaam zal je leiden naar waar het behoefte aan heeft.

Het is natuurlijk niet de bedoeling dat je je gaat isoleren van de buitenwereld. Want dan ligt een depressie weer in de gevarenzone. Het is dus wel erg belangrijk dat je je sociale contacten met je familie en vrienden aan blijft houden.  Ze zijn juist erg belangrijk voor je herstel in deze periode. Door juist te praten over je burn-out geeft dit opluchting. Uiteraard moeten dit wel mensen zijn waar je een vertrouwd gevoel bij hebt.

Ook kan je op internet op zoek gaan naar lotgenoten, om op die manier elkaar te  steunen door er samen over te praten. Dit kan kalmerend en waardevol zijn.

Hoe wordt een burn-out behandeld?

Wat zijn nu de therapeutische mogelijkheden als je een burn-out hebt? Daar zijn meerdere mogelijkheden voor. Ik zal een aantal geschikte therapievormen even voor je opsommen:

1. Mindfulness (Aandachtgerichte therapie)
2. Oplossingsgerichte therapie
3. Cognitieve gedragstherapie
4. NLP therapie (Neurolinguïstisch programmeren)

Ook een combinatie van deze therapievormen is mogelijk.

Welke therapievorm voor jou het meest geschikt is, dat kan ik je zo niet vertellen. Ik begrijp natuurlijk dat het erg moeilijk is om op eigen kracht een geschikte therapievorm te moeten kiezen. Zo gek zal het zeker niet zijn. Je kunt gerust contact met me opnemen via de website van MindCure Coaching & Therapie: www.mindcure.nl/contact/  zodat ik je kan begeleiden naar de juiste therapievorm. Je kunt bij mij ook kiezen voor online coaching. Ook kun je je uiteraard melden bij je huisarts.

De genoemde therapievormen zijn overigens niet volledig, er zijn zeker nog meer therapievormen om burn-out klachten te bestrijden.

Samenvattend

Ik hoop dat ik je op deze manier een klein beetje heb kunnen uitleggen wat een burn-out is, wat het verschil is tussen overspannenheid en een burn-out, wat de symptomen van een burn-out kunnen zijn, hoe een burn-out kan ontstaan, wat je het beste kunt doen wanneer je in een burn-out zit en ten slotte  hoe een burn-out kan worden behandeld. Een burn-out is geen officiële diagnose, dat betekent dat een burn-out vanuit de reguliere zorg niet voor vergoeding in aanmerking komt.

Dan rest me nog je te bedanken voor het lezen van mijn blog. Mocht je behoefte voelen om erop te reageren dan kan dat natuurlijk. Ook als je naar aanleiding van de informatie nog vragen hebt, stel ze gerust. Ik zal mijn best doen om zo snel mogelijk je vraag te beantwoorden. Ik wens je heel veel sterkte met je burn-out. Mocht je interesse hebben in een online begeleidingstraject, dan heet ik je van harte welkom! Je kan dan contact opnemen via mijn website. Het is aan jou door wie en hoe jij je wilt laten helpen. Hoe dan ook, zorg goed voor jezelf…