Is een goede veerkracht aangeboren, of kun je het leren?
Ja, het is grotendeels aangeboren. Nee, veerkracht, blijkt uit onderzoek, kun je niet vergroten. Je kunt het wel, door goede denk strategieën en leefgewoonten op peil houden. Je veerkracht zal je leven lang ongeveer hetzelfde blijven.
Dit artikel biedt je een paar quick-fixes voor momenten dat je in de dringende fase van een crisis zit. In crisistijd ben je bezig met het doorstaan van de storm, je zit in je stress systeem. Dit stress systeem weerhoudt je om nieuwe dingen te leren en toe te passen. Daarom werken, in deze fase, alleen praktische en eenvoudige tips. In een volgend artikel ga ik in op een duurzame toename van je weerbaarheid, waardoor je veerkracht op peil blijft. Zie een grotere weerbaarheid als jouw voorbereiding in de aanloopfase naar de volgende moeilijke periode. Klinkt gek, maar je zult vaker tegenslagen meemaken.
Wat is veerkracht?
In algemene zin kun je veerkracht zien als het vermogen van systemen (of onderdelen daarvan) om zodanig te reageren op veranderende omstandigheden of verstoringen dat essentiële kenmerken hersteld worden. Vanuit ons persoonlijke perspectief is veerkracht onze handigheid om interne en externe mogelijkheden aan te boren om met een probleem om te gaan en de draad weer op te pakken.
Weerbaarheid is wel te vergroten
Waar veerkracht je hele leven ongeveer gelijk blijft, mits je geen grote beschadigingen oploopt. Is weerbaarheid wel aan te leren. Hierbij kun je denken aan je mentale weerbaarheid; meer gelijkmoedig op teleurstellingen reageren ipv van hevige angst of verdriet ervaren. Maar ook je fysieke toestand zal je weerbaarheid beïnvloeden; een gezond lijf is doorgaans een behulpzaam lichaam.
Wat is weerbaarheid?
Volgens het woordenboek komt weerbaarheid neer op het vermogen tot verdediging. Ik zie het liever als voor jezelf kunnen opkomen. Je weet wat je wel en wat je niet wilt. En daarmee creëer je ruimte voor jezelf. Als je weet wat je niet wilt kun je makkelijker dingen aan je voorbij laten gaan. Een ‘nee’ tegen een ander is een ‘ja’ tegen jezelf.
Problemen aanpakken
Je kunt leren jouw veerkracht te onderhouden en met tegenslagen om te gaan. Het staat of valt met hoe je naar het probleem kijkt. Als je het ziet als iets wat groter is dan jijzelf, dan zakt de moed je al gauw in de schoenen, wat logisch is. Het lijkt dan op vechten tegen de golven. In je eentje krijg je dat niet voor elkaar.
Om problemen aan te pakken, moet je weten wat het probleem is. Je stress zorgt ervoor dat je in een onduidelijke situatie zit. Wat is het probleem? Schrijf dit helemaal uit. Als je blijf piekeren en malen krijg je er geen vat op. Vaak wordt het dan zoveel bij elkaar dat je niets meer kunt onderscheiden in je gedachten-rookgordijnen. Schrijf het op. Laat het even liggen. Kijk er later naar, streep door wat er niet toe doet en schrijf er je nieuwe inzichten bij. Leg het weer weg. En blijf er op deze manier aan werken, totdat je helderheid hebt over de juiste aanpak voor deze tegenslag, of dit probleem.
Sociale omgeving
Vaak piekeren we over onze sociale omgeving. Ben ik leuk genoeg, was ik wel attent genoeg, vinden ze me dom? Vinden ze me te dik? Of lui? Ben ik wel slim of succesvol genoeg? Kan ik voor mezelf opkomen? Hoor ik er wel bij? Straks wordt ik buiengesloten en wil niemand met me omgaan, straks ben ik eenzaam, val ik door de mand en blijf ik alleen achter…..
Al deze gedachten kunnen je tegenhouden stappen te nemen om jezelf te ontplooien, je eigen mening te uiten, zeggen wat je ervan denkt, of om hulp te vragen. Als je in deze gedachtenval zit, ben je niet echt aanwezig in het contact met anderen. Je bent aan het denken en hebt niet alle aandacht voor de persoon met wie je bent. Je kunt oefenen meer aanwezig te zijn, en je niet mee te laten slepen door die storende gedachten, door de ander goed te observeren. Zonder te staren kijk je naar de ander. Is de persoon vrolijk? Echt vrolijk? Wat is de lichaamshouding? Hoe staan de voeten?
Als je jezelf hier meer in traint, ben je meer aanwezig en opmerkzaam hoe het met de ander gaat. Je ziet meer in plaats van dat je je laat overheersen door vervelende gedachten. Het lijkt op hard werken. Maar piekeren en jezelf in gedachten onderuithalen is veel vermoeiender en je krijgt er geen groter probleemoplossend vermogen door.
Wat we kunnen leren van mensen met zelfvertrouwen
Succesvolle mensen, die veerkrachtig omgaan met tegenslagen, denken op een helpende manier. Ze zien het gewenste plaatje voor zich. Dat is aantrekkelijk. Daar krijg je zin in. Daar wil je naartoe. En voordat je het weet, ben je al begonnen. Lopen ze onderweg tegen problemen aan? Dat is een tegenslag en dat zal wat tijd en misschien slapeloze nachten kosten om ermee om te gaan. Maar toch, daar komt weer dat gewenste aantrekkelijke plaatje. Er moet een weg zijn daar te komen. Met de beloning in zicht is het makkelijker om met problemen om te gaan, veerkrachtig te reageren en in actie te komen, dan wanneer je enkel ziet wat er fout kan gaan.
Visualiseren
Deze techniek heet visualiseren, het voor je zien. Een sterke techniek om in beweging te komen en problemen aan te pakken. Onderzoek onder hoog-presteerders wijst dit herhaaldelijk uit. In de topsport (waar atleten flink onder druk moeten presteren, weerbaar moeten zijn) wordt gevisualiseerd hoe ze de topprestatie doen en uiteindelijk voor de overwinning gaan. Winnende atleten zeggen vaak dat het vanzelf ging, ze waren helemaal in de flow.
Om visualisatie aan te leren heb je in het begin een beetje hulp nodig. Het is heel lastig om je eigen gedachten te sturen als je niet eerder intensief gefocust of gemediteerd hebt. Bij de onderstaande tips (nr.3) vind je twee verwijzingen naar bestanden op YouTube.
Tips:
- Ga met een kladblok zitten en schrijf de tegenslag/het probleem waar je tegen aanloopt op. Eerst schrijf je zonder censuur, zo snel mogelijk om het van je af te schrijven. Daarna ga je strepen in je verhaal en haal je de essentie eruit. Dat kan emotioneel zijn; angst, boosheid, frustratie, noem maar op. Dan wordt het duidelijk met welk gevoel je al een tijdje rondloopt. En het kan iets praktisch zijn, waar je iets aan kunt doen. Ook al is dat misschien moeilijk, vervelend of oneerlijk, het is wel op te lossen. Maak onderscheid tussen negatieve gevoelens en zaken waar je iets aan kunt doen (actie).
- Train je opmerkzaamheid tijdens sociale interacties. Door een ander echt te zien, kun je beter contact maken. En dit leidt je af van allerlei onzin-gedachten over jezelf. Praktisch: neem waar + benoem (leuke schoenen) + stel vragen (waar heb je die gekocht?). Door aandacht te geven, de ander te begrijpen, krijg je leukere gesprekken.
- Emotieregulatie: doe ontspanningsoefeningen, ademhalingsoefeningen, of een bezigheid die je erg prettig vind waarbij je ontspant. Wanneer je een onbestemd gevoel hebt of stress voelt kun je naar deze oefening (11 min.) luisteren: https://youtu.be/yMwV-FrJsgk. Als je je wilt voorbereiden op een bepaalde situatie zet je deze oefening (13 min.) aan: https://youtu.be/SB3Jd4_uc9U.
Duurzame verbetering van weerbaarheid en behoud van veerkracht
In mijn volgende artikel ga ik in op technieken die wat meer inspanning kosten, maar wel duurzaam bijdragen aan je vermogen om met tegenslagen om te gaan.
Drs. Marleen Derks, psycholoog en oprichter van de Piekerpoli
Misschien vind je dit ook interessant:
Laatste berichten van Marleen Derks (toon alles)
- Mentale veerkracht op peil houden (deel 2) - 22 mei 2020
- Je veerkracht herstellen: omgaan met tegenslagen (deel 1) - 9 mei 2020
Laat een reactie achter