Synesthesie is een wonderlijk fenomeen, dat voor mij heel normaal is. In feite is het een vermenging van zintuigen. Ik zie kleuren bij woorden. Of eigenlijk letters klanken maken een kleur in mijn hoofd. Altijd. Ik heb al een paar keer meegewerkt aan wetenschappelijke onderzoek in het Donders Instituut, waarbij ze keken (onder andere in een MRI) hoe synesthesie in je brein werkt (zie publicaties onderzoeker Tessa van Leeuwen).
Ik ben lang niet de enige die synethesie heeft. Ongeveer 2 tot 4% van de mensen heeft ook een vorm van synesthesie. Relatief veel mensen hebben een hele lichte vorm van synesthesie, soms zelfs zonder dat ze het weten.
Hier kun je een test doen als je denkt dat je ook synesthesie hebt.
Wat betekent dat als je synesthesie hebt?
De bekendste vorm is dat je kleuren ziet bij de dagen van de week. Er zijn mensen die alleen dit hebben. Dan heeft dus elke dag een andere kleur. Zo is bij mij de maandag voornamelijk lichtgroen, de dinsdag grijsblauw, de woensdag bordeauxroodoranje-achtig, de donderdag oranje, de vrijdag heldergrijs met blauwtinten. de zaterdag rose/rood en de zondag zwart. Vanaf kleins af aan zijn dit dezelfde kleuren. Het zijn ook geen heldere kleuren, maar een beetje marmerachtig met een of meerdere hoofdkleuren.
Voor mij stopt het niet bij de dagen van de week. Alle woorden/letters hebben kleuren. Ook getallen, maar dat komt meer door de klank. Ik denk maar weinig aan de synesthesie, het is gewoon aanwezig. Net zoals vrijwel iedereen geuren ruikt, zie ik de kleuren bij woorden en gesproken tekst.
Ik wil bijvoorbeeld graag dat bijvoorbeeld namen een goede kleur hebben. Of goed bij elkaar passen. Ik vind mijn (aangetrouwde) achternaam eerlijk gezegd minder mooi, omdat de kleur mij niet aanspreekt…. Overigens heb ik dat ook wel een beetje bij mijn meisjesnaam.
Ik vind logo’s ook vaak niet kloppen, omdat ik dan vind dat naam qua kleur vloekt bij de kleuren in het logo. Volgen jullie me nog? 😉
(lees hieronder verder)
Vroeger op school en nu op het werk kan de synesthesie mij een enkele keer wel eens belemmeren als ik iets moet onthouden. Zo onthield ik bij proefwerken sowieso wel de kleur van woorden die ik had geleerd, maar kwam ik soms niet meer op het juiste woord. Dan was de kleur die ik zag te overheersend. Het kon ook juist een ezelsbruggetje zijn als ik dacht aan bepaalde kleurcombinaties. Dan wist ik de kleur als eerste en kwam daarna het antwoord.
Ik heb er totaal geen voorstelling bij dat andere mensen géén kleuren zien bij woorden.
Sommige ‘synestheten’ hebben andere associaties. Bijvoorbeeld dat zij bij muziek kleuren zien. Of bij geuren. Dat heb ik dan weer niet.
Vroeger toen ik klein was, dacht ik dat alle mensen kleuren bij woorden zagen. Tot ik een keer tegen mijn moeder zei: “Ik weet niet meer hoe dat meisje heet, maar ze heeft zo’n roze-achtige naam.” Mijn moeder had geen idee wat ik bedoelde. Zij vroeg door en snapte er niets van. Heel toevallig (of hoe toevallig kan iets zijn?) hoorde ze kort daarop op de radio iemand vertellen over synesthesie. Toen wist ze dat ik dat ook moest hebben.
Hoe ontstaat synethesie?
Het schijnt dat we allemaal, tot we ongeveer twee à drie jaar oud zijn, synesthesie hebben. Daarna ontwikkelt het brein zich verder en wordt deze verbinding tussen zintuigen verbroken. Er zijn echter diverse verklaringen. Maar bij 1 op de 2000 mensen blijft deze verbinding in stand. Dat is synesthesie. Bij de een is dat nadrukkelijker aanwezig dan bij de ander.
Er wordt ook onderzoek gedaan naar de oorzaak van synesthesie in ons DNA (bron).
Bekende synestheten
Synesthesie wordt vaak gekoppeld aan creativiteit en als je de namen hieronder ziet van bekende mensen die ook synesthesie hebben, dan zou dat wel eens kunnen kloppen. Maar ook Richard Feinman, winnaar van de Nobelprijs in Natuurkunde, zag formules in kleuren.
Een aantal bekende synestheten:
- Franz Liszt, componist
- Eddie van Halen, muzikant
- Haro Kraak, auteur (interview)
- Pharell Williams, artiest
- Kanye West, artiest
- Vincent van Gogh, schilder
- Marilyn Monroe, filmster
- Billy Joel, artiest
- Paul Rabbering, radio DJ (video)
- Robbert Dijkgraaf, natuurkundige (hij vertelde hierover in Zomergasten).
Synesthesie onderzoek
Wil je weten of je synesthesie hebt? Vraag dan aan iemand of die wat woorden noemt en vertel daar de kleur bij. De ander schrijft de kleur op en een half jaar later vraag je of die persoon de woorden herhaalt. Heb je dan voor 80 a 90% dezelfde kleuren genoemd, dan is de kans groot dat je ook synesthesie hebt.
Bij mij is de nuance wel eens iets anders. Bijvoorbeeld wat ik eerst als roodachtig omschrijf, kan een andere keer oranje-bruinachtig zijn. Dat heeft er vooral mee te maken dat er nooit één uitgesproken kleur is, maar dat een soort combi van kleuren is, waarbij er één uitspringt. Ook kan de manier van uitspreken schelen hoe de kleur wordt gezien.
Even een voorbeeld. Iedereen denkt associatief bij het woord ZON aan geel. Voor mij is het woord ZON een kleur van zwart met een roodachtig. Maar ik weet dat de zon geel is. Bij het woord SUN, wordt de kleur een beetje donkerbruin-oranje-lila-achtig. Best verwarrend he 😉 En dan is het ook nog per synestheet anders. Spreek je een andere synestheet, dan heeft die meestal een totaal andere ervaring.
Meer weten over synesthesie en synesthesie onderzoek?
In Nederland wordt er onderzoek gedaan naar synesthesie door het Donders Instituut (verbonden aan de Radboud Universiteit in Nijmegen) en het Max Planck Instituut.
Een autoriteit op gebied van synesthesie in Nederland is Cretien van Campen. Je vindt hier zijn website over synesthesie, een schat vol informatie, al is de site technisch wel flink verouderd.
Engeltalige sites met veel info over synesthesie:
Heb je vragen? Stel ze gerust hieronder!
Misschien vind je dit ook interessant:
Jenny
Laatste berichten van Jenny (toon alles)
- Pijn aan één knie tijdens het fietsen: oorzaken, tips en preventie voor fietsers - 20 november 2024
- Hoe kan ChatGPT helpen met een gezondere levensstijl? - 17 november 2024
- Helpt ontzuren of ontgiften (detoxen) bij reuma of fibromyalgie? - 13 november 2024
Pieter Leijten zegt
Kan het zijn dat dit iets te maken heeft met het feit dat ik helderziend, -horend, en -voelend ben!?
Jenny zegt
Beste Pieter, daar heb ik eigenlijk niet over nagedacht of dat een rol kan spelen. Ik heb dat niet, al ben ik wel erg intuïtief ingesteld. Ik kan me voorstellen dat het er toch wel enigszins mee te maken kan hebben. Dank je wel voor je reactie! Jenny
Pieter Leijten zegt
De Y is ijsachtig!
Pieter Leijten zegt
Ik herken heel veel van wat hier beschreven staat. Ik zie ook kleuren bij letters, woorden en cijfers! De E is geel, de A is groen, de I is wit, de O is blauw, de U is bruin, de Y is indachtig!
Pieter Leijten zegt
De Y is ijsachtig!