Hoe kies je wél voor een gezonde liefde?

‘Hij wil altijd naast me zitten’, Claudia glundert. Ze heeft eindelijk een liefde gevonden die wél goed voor haar is. Als ik voorzichtig vraag of dat niet lastig is, kijkt ze me verbaasd aan. ‘Ja, soms zou ik ook wel eens zonder hem ergens heen willen.’ Dat doet ze niet, want hij vindt dat niet fijn. Mijn interne alarm gaat af.

Het blijft vreemd: ík zie vanaf 100 kilometer afstand dat haar nieuwe liefde niet deugd en zij denkt dat hij een soort heilige is. Hij wil nu al elke dag weten wat ze gaat doen en bij wie ze is. Zelf gaat hij met vrienden naar Ibiza en zij cancelt haar plannen. Ze heeft hem al een paar keer geld geleend. En niks terug gekregen.

Mensen vragen mij wel eens: waarom kiezen sommige vrouwen telkens een ‘foute’ man? Ze snappen niet dat iemand die in zijn jeugd is verwaarloosd, vernederd of mishandeld deze ellende voortzet bij een slechte partner. Dit geldt overigens net zo goed voor mannen met een rotjeugd, maar het is een goede vraag.

Je gunt juist deze beschadigde mannen en vrouwen een soort herstellende liefde. In plaats daarvan kiezen ze egocentrische, niet-empathische mensen die vaak zelf uit een slecht nest komen. Waarom?!? Het komt er simpelweg op neer dat kinderen die in hun jeugd continu ervaren dat ze er niet toe doen, dat ze zich moeten voegen, dat ze moeten incasseren, gaan voelen dat ze niet meer verdienen dan dat.

De moeder van Claudia is misbruikt in haar jeugd. ‘Mijn moeder kan er niks aan doen. Ik kan niet boos op haar zijn.’ Moeder is kil en hard geworden. Claudia moet thuis veel doen en doet dit nooit goed genoeg. Boos zijn, is een emotie die ze snel afleert. Haar moeder praat soms dagenlang niet met haar.

Claudia leert goed opletten wat haar moeder nodig heeft en levert dit zo goed mogelijk. Overleven door meebewegen. Vader vertrekt zo vroeg dat Claudia zich niet méer kan herinneren dan een liggend figuur. Hij slaat moeder als hij heeft gedronken. De vriendjes van moeder die volgen, zijn niet veel beter. Het is opletten geblazen voor de kleine Claudia. Er zijn gelukkig geen gekke dingen gebeurd…

Daarom blijft Claudia gedwee naast haar nieuwe liefde zitten. Om voor jezelf op te komen, moet je leren boos te zijn. Dat is nog erg moeilijk. Bovendien herkent ze de verwaarlozing niet echt. Tekortkomen, is immers normaal. Daarbij gaat zij voor hem zorgen, want hij blijkt te worstelen met allerlei psychische problemen. Al snel heeft zij niet alleen haar eenzame moeder op de nek, maar ook deze stumper.

‘Hij werd heel kwaad’, vertelt Claudia een paar weken later bedremmeld. Toen ze eindelijk durfde te vragen of hij haar wat ruimte kon geven, schrok ze van de reactie. Hij sloeg dicht en kreeg ‘enge’ ogen. Ineens besefte ze dat ze geen kinderen wil krijgen met iemand die zo kan kijken. Ze is intens verdrietig.

Claudia is aan het leren dat ze meer is dan een deurmat. Zij vraagt mij de volgende sessie: ‘Hoe herken ik een goede man?’ Gelukkig ben ik geen filosoof anders zou ik geheid struikelen over deze vraag. Want wie bepaalt wat goed is? Wat voor de een goed is, werkt voor de ander totaal niet.

Maar Claudia wil tips want ze durft niet meer te daten. De eerste keer ging het meteen mis. ‘Ik dacht dat hij een moderne respectvolle man was omdat hij voor me wilde koken, maar hij wilde meteen seks.’ Claudia was stomverbaasd. ‘Ik zíe het gewoon niet. Hij leek zo lief. Ik dacht dat we elkaar wilde leren kennen.’

Tja, ik kan niet met haar mee met mijn radar-ogen om het foute volk aan te wijzen. We besluiten het laatste fiasco te onderzoeken op verborgen signalen. De foute date noemde haar vanaf het begin ‘lekkertje’. Hoe voelde dat? ‘Ongemakkelijk.’ Ze trekt er een vies gezicht bij. Voilà. Dát is het signaal.

Claudia heeft niet naar dit gevoel geluisterd. In plaats daarvan dacht ze: hij is gewoon wat onhandig. Ze liet zich overhalen en ging mee in zijn spel. Het lukt Claudia steeds beter eerst te scannen wat ze voelt en dit serieus te nemen. Ze ontwikkelt haar eigen kompas. Het begint met vertragen. Komt goed.

Gelukkig, want ik zie dagelijks de puinhopen van ongezonde relaties: een laag zelfbeeld, angst, depressie en gedragsproblemen bij de kinders. Misschien ga ik na mijn pensioen wel een relatiebureau beginnen om mensen aan gezonde liefde te helpen. Preventief werken zodat de wachtlijst in de GGZ slinkt.

Even alvast de basiskenmerken, speciaal voor Claudia en andere tobbers. Een partner moet niet alleen aan zichzelf denken. Geïnteresseerd zijn in jou. Een eigen leven leiden maar wel graag bij je zijn. Zich gelijkwaardig opstellen. Een leuke test: bestel een portie stokbrood met kruidenboter. Kijken wat hij/zij doet.

Check ook hoe zijn/haar ouders met elkaar omgaan en luister hoe hij/zij praat over ex-geliefden. Dit klinkt niet romantisch, maar liefde is óók een keuze. Relaties gebouwd op passie alleen zijn vaak weinig duurzaam. Het helpt echt als je een beetje dezelfde ideeën hebt over het leven en de wereld. Dan versta je elkaar.

Knetterend verliefd zijn en de sterren van de hemel vrijen is prachtig, maar met alleen een fysieke aantrekkingskracht ga je het samen niet redden. Lekkere seks hebben, kan je leren. Dus houd je koppie erbij en laat je niet alleen leiden door je hormonen. Romantiek daar moet je gewoon samen voor blijven zorgen.

En, doe me een lol, bedenk goed of je met deze persoon de loeizware (maar superleuke) taak van een kind grootbrengen aan wilt gaan. Onbewust ga je zieke patronen doorgeven en als jij genoegen neemt met een ploert, doet je kind dat later ook! Dus, goed opletten en eerst je eigen beschadigingen aanpakken, dan op zoek naar die leukerd.

(red) Gastblog van psychotherapeut Catheleyne van der Laan. Zij is ook de auteur van het boek Ongemerkt verder.

Andere blogs van Catheleyne:

• Hoe stap je uit de slachtofferrol?
• Waarom doen mannen dit?
• Boos zijn is slecht voor je gezondheid