Falen is niks anders dan mislukken. Er mislukt altijd wel iets bij iedereen, maar dat levert natuurlijk niet altijd het gevoel van falen op. Als je wel dat gevoel van falen hebt, dan spelen er andere dingen mee. Het kan je flink in de weg zitten en je gedachten en handelen gaan overheersen. In dit artikel hoop ik je wat meer inzicht te geven waarom je die faalgevoelens krijgt en hoe je daar vanaf komt.
Hoe ontstaat het gevoel gefaald te hebben?
Falen wordt pas een probleem als er bepaalde gevoelens bij komen kijken. Met name schaamte. Stel dat je destijds een 4 haalde voor een proefwerk wiskunde. Het kan zijn dat je baalde, maar je had niet het gevoel dat je gefaald had. Het kan ook zo zijn dat je door die 4 juist wel last kreeg van faalgevoelens. Waarom? Misschien omdat je een broer of zus had die altijd hele hoge cijfers haalde. En dan heb jij net weer een 4, je schaamde je. Je voelde je minderwaardig.
Je kunt jezelf ook gaan verwijten dat je een 4 had. Je gevoelens gaan met je op de loop: je voelt je een kluns, iemand die helemaal niks kan. Je kunt niet meer relativeren, die 4 wordt veel groter dan het in werkelijkheid is. Ook kun je schuldgevoelens krijgen, omdat een ander je zo goed geholpen heeft met leren en je het niet waar hebt kunnen maken.
Zo kunnen er allemaal verschillende manieren zijn hoe mensen reageren op een en dezelfde gebeurtenis. Dat heeft dus vooral te maken met welke gedachten het bij jou oproept. En die gedachten hebben te maken met jouw persoonlijkheid, met je omgeving en eerder ervaringen.
Want de meeste mensen hebben gelukkig niet snel last van een gevoel van falen, of hooguit heel kort. Voel het nu niet als falen als jij wel die gevoelens van falen hebt! Je kunt er namelijk echt wel iets aan doen. Stapje voor stapje, met vallen en opstaan.
Blijf in ieder geval niet hangen in een gevoel van machteloosheid en schaamte, maar zet je schouders eronder. Realiseer je dat de gebeurtenis die bij jouw een gevoel van falen oproept, in de meeste gevallen niet zo wordt gezien door andere mensen. Die zien alleen dat iets niet gelukt is, maar veroordelen jou er echt niet om. Ze zijn dus milder voor jou dan jij voor jezelf bent!
Een uitzondering is natuurlijk de situatie dat je bewust niet geleerd hebt voor het proefwerk en je ouders of leerkracht hier terechte opmerkingen over maken. Maar dan weet je ook wel dat je het niet handig hebt aangepakt en dat is vaak een ander gevoel dan het gevoel van falen.
Voorbeelden van situaties die bij sommigen een gevoel van falen oproepen
Het gevoel van falen bij een laag cijfer, is natuurlijk maar een eenvoudig voorbeeld. Er zijn talloze voorbeelden en misschien herken je wel iets bij jezelf. Want het bijzondere is, als je de opsomming hieronder ziet, dat je hier vaak helemaal niets aan kunt doen en toch betrekken sommige mensen het helemaal op henzelf.
Hieronder vind je een aantal zeer verschillende voorbeelden van situaties die een gevoel van falen kunnen oproepen:
- je krijgt onverwacht een keizersnede (ik kan niet op de normale manier bevallen)
- het blijkt dat borstvoeding bij jou niet goed gaat
- je krijgt een afwijzing op een sollicitatiebrief
- je bedrijf gaat failliet
- je krijgt een (ernstige) ziekte
- je hebt een miskraam gehad
- je partner wil niet met je verder
- je hebt een black-out tijdens een presentatie
- je hebt niet genoeg studiepunten gehaald
- iemand heeft kritiek op je
- je krijgt weinig likes op een Instapost
- je verliest tijdens een sportwedstrijd
Er zullen genoeg mensen die bij bovenstaand rijtje denken: ‘hoezo?’. Die zich hierin totaal niet herkennen. Dat is heel goed, want dat betekent dat je niet gevoelig bent om alles op jezelf te betrekken, maar het meer in het juiste perspectief ziet.
Als je het gevoel van falen te groot wordt…
Bepaalde ingrijpende gebeurtenissen kunnen bij sommige mensen zeer grote faalgevoelens opleveren. Ingrijpende gebeurtenissen zoals ontslag op het werk, je partner wil scheiden, je partner is vreemdgegaan, je bedrijf gaat failliet, je hebt een burn-out…
Het maakt dat sommige mensen zichzelf als een grote mislukkeling zien. Er is geen succes. Je voelt je een loser. Het is te pijnlijk. Je schaamt je. Je hebt gefaald…
Bij dit soort gebeurtenissen kunnen gevoelens van falen zo sterk en heftig zijn, waardoor het verregaande gevolgen heeft. Het kan mensen depressief maken of er ontstaan andere psychische problemen. Men kan niet meer relativeren en het falen wordt allesoverheersend gedurende een lange tijd. Iemand kan verstrikt raken in z’n gevoelens en dingen gaan doen die anderen niet meer begrijpen of accepteren. Door de neerwaartse spiraal worden problemen steeds groter en je ziet geen uitweg meer.
Dit is wel heel extreem, maar toch, het gebeurt.
Waarom krijg je dat gevoel van gefaald hebben?
Hierboven las je al dat het vaak met bijkomende gevoelens te maken heeft, zoals schaamte, teleurstelling of soms een schuldgevoel. Vaak heeft het met een van de volgende punten te maken:
- Je maakt je zorgen wat andere mensen van je denken.
- Je vergelijkt jezelf met anderen.
- Je ziet je toekomst(plannen) in duigen vallen.
- Je wilt het (te) goed doen.
Kenmerken van mensen die sneller het gevoel krijgen dat ze gefaald hebben:
- Mensen die erg onzeker zijn.
- Mensen die van nature niet zo positief zijn (glas is half leeg).
- Mensen die perfectionistisch zijn.
(lees hieronder verder)
Mensen die snel last hebben van faalgevoelens, hebben vaak andere angsten die hier debet aan zijn. Zoals de angst om afgewezen te worden, de angst om niet goed genoeg te zijn, of de angst dat je ergens niet bij hoort. Zeker als je erg onzeker bent, kan het zijn dat je risico’s gaat vermijden en als er dan toch nog iets verkeerd gaat, voelt dat extra als falen.
Erg onzekere mensen, hebben weinig vertrouwen in zichzelf en die krijgen een soort bevestiging als iets niet lukt.
Perfectionisten vragen het uiterste van zichzelf en zijn erg teleurgesteld of schamen zich, als er toch bijvoorbeeld een fout wordt ontdekt in hun werk.
Let op: faalangst is iets anders
Faalangst is een soort permanente angststoornis. Het is iets anders dan alleen gevoelens van falen krijgen door een gebeurtenis. Bij faalangst ben je continue bang om te gaan falen. Het kan stress en paniekaanvallen veroorzaken, terwijl er feitelijk nog niets mis is gegaan. Bij faalangst kun je het beste hulp zoeken bij iemand die je van deze angststoornis kan afhelpen.
Anders omgaan met een gevoel van falen
Wees je bewust dat iedereen wel eens onzeker is. Dat iedereen zich wel eens afvraagt of anderen hem of haar wel begrijpt. Dat iedereen wel eens de angst heeft dat ze afgewezen worden. Dat iedereen zich wel eens even schaamt. En dat iedereen zo nu en dan fouten maakt.
Mensen die hier goed mee om kunnen gaan, denken alleen net even anders:
- Ik vind het eng, maar ik ga het toch doen.
- Als het mislukt, vind ik het erg jammer, maar ik ben trots dat ik het heb geprobeerd.
- Het is niet gelukt, maar wat heb ik hier van geleerd?
- Ik voel me erg verdrietig dat mijn partner niet met mij verder wil, maar ik weet dat op een dag toch weer gelukkig ben.
- Ik liep vast tijdens mijn presentatie, misschien goed om eens een coach te zoeken die mij hiermee kan helpen.
- De borstvoeding liep niet goed, maar ik heb het geprobeerd. Het is een teleurstelling, maar het is niet anders.
- Mijn bedrijf is failliet en dat vind ik ontzettend heftig, maar ik ga over een poosje toch kijken welke andere mogelijkheden ik heb.
- Mijn partner is vreemdgegaan, dat voelt verschrikkelijk, maar laten we het gesprek aangaan, naar elkaar luisteren en kijken wat het beste voor ons is.
— Lees ook: Mensen teleurstellen als je chronisch ziek bent —
Wat kun je doen tegen gevoelens van falen?
Bedenk dat je vooral vastloopt in je hoofd. Dat je hoofd, je gedachten, het vaak nog veel erger maken. Dat het je gedachten zijn, die boos zijn op jou. Die gedachten zijn voor een groot deel helemaal niet waar, ze zijn als een soort dromen die er een eigen verhaal van maken. Het is goed om je hier van bewust te zijn en hier aan te gaan werken.
Een paar stappen die helpen om uit dat faalgevoel te komen:
- Praat terug tegen je gedachten. Zeg dat je niet steeds die herhaling van gedachten wil, maar liever dat je gedachten helpen met een oplossing. Een concrete oplossing, geen verwijten meer.
- Bedenk wat je tegen een goede vriend of vriendin zou zeggen als diegene in de situatie zit, zoals jij nu zit. Vaak ben je voor een ander veel liever en denk je ook veel realistischer.
- Onderzoek welke gevoelens er echt zijn, zoals verdriet, frustratie, teleurstelling. Accepteer dat die gevoelens er zijn en geef jezelf even de tijd om het te verwerken. Als je het accepteert, ontstaat er vanzelf steeds meer ruimte om weer verder te kijken (in plaats van terug).
- Besef dat alle ontwikkelingen in je leven met vallen en opstaan gaan. Dus je bent ook niet meteen van je gevoelens van falen af, maar je gaat wel oefenen om alles meer in het juiste perspectief te zien. Je kunt oefenen (trainen) om je gedachten niet je leven te laten verzieken. Net als een training in de sportschool, kun je dit niet meteen op het hoogste niveau!
- Schrijf het van je af. Pak een A4-tje, en beschrijf je gevoelens. Schrijf daarna op wat je zou doen als je deze gevoelens niet zou hebben. Het van je afschrijven, lucht op en leert je ook om te nuanceren.
- Houd voor ogen: hoe vervelend iets ook was, je kunt er sterker uitkomen.
- Kan iemand je helpen om meer zelfvertrouwen te krijgen? Of om meer te leren loslaten, of om samen met jou op een rijtje te zetten wat andere mogelijkheden zijn? Denk aan een therapeut, psycholoog, businesscoach, loopbaancoach, enzovoort.
- Zoek afleiding. Laat de gebeurtenis niet je dagen vullen, maar doe iets waar je blij van wordt. Bijvoorbeeld familie bezoeken, naar een museum of dierentuin, lekker muziek luisteren.
— Lees ook: Doen is de sleutel om denken en voelen te verenigen —
Als je gevoelens van falen zo sterk en allesoverheersend zijn door een ingrijpende gebeurtenis, moet je echt hulp zoeken. Ga sowieso eerst naar je huisarts en wees eerlijk.
Falen in het juiste perspectief
In veel gevallen zijn faalgevoelens de verkeerde gevoelens. Het zijn gevoelens die je veel te veel op jezelf projecteert (het wordt je identiteit). Een ‘niet zo geslaagde’ gebeurtenis, roept eigenlijk andere gevoelens op, zoals teleurstelling, verdriet, boosheid, balen, frustratie, of wat dan ook. Je hoeft je niet te schamen, je hoeft niet jezelf naar beneden te halen. Dat zorgt voor dat gevoel gefaald te hebben. Afhankelijk van hoe ernstig de gebeurtenis is, heeft het wat tijd nodig om dit te verwerken. Als je het jezelf echter zo zwaar aanrekent, dan saboteer je jezelf en kun je niet meer relativeren.
Want hoe erg een gebeurtenis ook is, gevoelens worden altijd minder of verdwijnen… Het zijn donkere wolken die overdrijven, maar eens gaat de zon weer schijnen. Sterker nog, er kan zelfs wat beters op je pad komen. Bijvoorbeeld ander werk, nieuwe keuzes na een burn-out, meer tijd voor jezelf, of een geweldige nieuwe relatie. Misschien krijg je er uiteindelijk meer rust door, of leer je andere dingen meer te waarderen.
Soms ben je wel écht schuldig. Bijvoorbeeld als je de wet hebt overtreden en dit heeft gevolgen gehad. Je zou terechte gevoelens van falen kunnen hebben, maar als je dat inziet, kun je kijken wat je hier mee kunt doen om een volgende keer te voorkomen. Dat is iets anders dan mensen die overdreven gevoelens van falen krijgen door situaties waar geen sprake is van aantoonbaar verwijtbaar gedrag.
Schone schijn en snelle conclusies
Faalgevoelens worden eigenlijk ook wel een beetje in de hand gewerkt door onze maatschappij. We doen of we met z’n allen een tolerant land zijn, maar ondertussen kunnen we ook goed de schone schijn ophouden. Hierdoor hebben we niet echt meer een realistisch beeld van anderen en lijkt een ander het al snel beter te doen. Denk aan sociale media, waar we vooral iets plaatsen als we ergens succesvol in zijn, of als iets erg gezellig is. We zijn ook heel kritisch op de foto die we van onszelf plaatsen of we maken onszelf nog net wat mooier met een foto-tooltje.
Ook zijn we uit een soort angst dat ons allemaal ook dingen kunnen overkomen, best snel aan het oordelen als er iets fout gaat. Als er iemand vreemd is gegaan, voelen we de angst dat dit ons ook misschien wel kan overkomen. Dus roepen mensen al snel hoe erg vreemdgaan is en dat je dan zeker de relatie moet verbreken. Naast de gevoelens van falen, is er een soort moreel geroeptoeter hoe je hier mee om moet gaan. Hoe mooi zou het zijn, als we allemaal wat genuanceerder en realistischer worden. Laten we wat meer kwetsbaar zijn en laten zien dat echt niet alles lukt, bij niemand niet. Dat we allemaal wel momenten hebben, van ‘oeps’, of het even niet meer zien zitten.
Hulp bieden aan mensen die er zelf niet meer uitkomen
Ook als je iemand kent, bij wie het niet goed gaat, oordeel dan niet, maar biedt hulp aan.
Accepteert diegene geen hulp, maar zie je wel dat dit echt fout gaat en maak je je grote zorgen, dan is het wijs om professionele instanties te raadplegen. Er is sinds 2020 een landelijk meldpunt Zorgwekkend Gedrag. Dit is gratis bereikbaar op 0800-1205. Hier kun je je zorgen delen en kun je samen bespreken wat eventuele verdere stappen kunnen zijn.
Misschien vind je dit ook interessant:
Jenny
Laatste berichten van Jenny (toon alles)
- Zijn rijstwafels ongezond? - 2 december 2024
- Tips van Dokter Tamara: zo verbeter je je vitaliteit met echt eten - 27 november 2024
- Is beschuit net zo gezond als brood? - 24 november 2024
Laat een reactie achter