Borstkanker is steeds beter behandelbaar, dat biedt uitzicht voor de toekomst, maar de weg naar genezing is niet gemakkelijk. De behandelopties zijn zowel lichamelijk als geestelijk zwaar, voor de meeste mensen is sporten (of meer bewegen) niet waar ze op dat moment aan denken. Toch kan het veel opleveren.
Er is veel onderzoek gedaan naar de positieve en negatieve effecten van sport op het verloop van een behandeltraject bij borstkanker. De uitkomsten spreken bijna allemaal in het voordeel van sporten. Het kan van grote meerwaarde zijn voor het welbevinden tijdens de behandelperiode en erna.
(tekst gaat hieronder verder)
Chemotherapie en sport
Bij chemotherapie worden celdodende of celdeling-remmende medicijnen toegediend. De tumorcellen worden op deze manier aangevallen, maar ook de gezonde. Naast de gevolgen die iedereen kan zien (zoals haaruitval) is een allesoverheersende vermoeidheid vaak de uitkomst van deze behandeling.
Uit wetenschappelijke studies blijkt dat sporten (voldoende beweging) tijdens chemotherapie leidt tot vermindering van de bijwerkingen. Het zorgt ervoor dat vermoeidheid afneemt en dat de schade aan spieren beperkt blijft. Dat op zich is al winst, maar er zijn nog meer voordelen:
- Verbetering van de slaapkwaliteit.
- Toename van zelfvertrouwen.
- Toename van concentratievermogen.
- Afname van depressieve klachten
Radiotherapie en sport
Radiotherapie is ook wel bekend als bestraling. Bij deze behandelvorm worden dode kankercellen vernietigd waardoor gezond weefsel kans krijgt zich te herstellen. Deze behandelvorm kost het lichaam veel energie, de meeste mensen die bestraling ondergaan hebben dan ook ernstige vermoeidheidsklachten.
Vaak leidt bestraling tot beschadiging van de huid, dit kan een belemmering vormen bij het sporten. Toch blijkt uit diverse studies dat er wel een goede reden is om te bewegen: het vermindert vermoeidheidsklachten.
Sporten na een operatie
Wie net een operatieve behandeling heeft ondergaan krijgt leefregels mee die bewegen bemoeilijken. Toch is het wel belangrijk om zo snel mogelijk na een operatie (bijvoorbeeld borstamputatie) het sporten/bewegen weer geleidelijk op te pakken.
“Uiteraard doe ik minder met mijn rechterarm door de operatie, maar door die drain kreeg ik een soort rare, stijve houding. Ik merkte al heel snel dat ik meer moest gaan doen met mijn rechterarm om een frozen shoulder en andere ongemakken te voorkomen. Als ik mijn rechterarm 10 keer tot 90 graden optilde, ging hij al verzuren. Bizar. Zo snel als je spiermassa zich afbreekt.”
Als je een borstamputatie (of andere operatie) hebt ondergaan ontwikkel je vrijwel altijd seroom. Dit is wondvocht dat zich in het operatiegebied ophoopt, dit veroorzaakt een verdikking. In de meeste gevallen verdwijnt dit op termijn vanzelf. Een oedeem(fysio)therapeut kan hierbij ondersteunen. Door het afvoeren van seroomvocht is de basis voor wondgenezing beter waardoor sneller met sporten kan worden begonnen.
Het nut van sporten bij immunotherapie
In de behandeling tegen borstkanker wordt soms immunotherapie ingezet. Bij deze behandeling op basis van medicatie wordt niet de tumor aangevallen, maar het afweersysteem gestimuleerd. Het idee is dat wanneer je afweercellen een handje helpt, ze in staat zijn om kankercellen te herkennen en vernietigen.
Zoals iedere behandelvorm kent ook immunotherapie bijwerkingen. Bepaalde middelen hebben bijvoorbeeld een schadelijk effect hebben op de hartspier met een verminderde hartfunctie tot gevolg. Het risico hierop is verhoogd wanneer immunotherapie plaatsvindt in combinatie met chemotherapie. Sporten is in dat geval bijzonder belangrijk. Goede begeleiding ook, zo blijkt uit dit voorbeeld:
“Door de chemotherapie in combinatie met Trastuzumab / Herceptin (immunotherapie) kan je hartfunctie minder worden. Dat is bij mij het geval. Dat houdt in dat ik veel sneller buiten adem ben. Dat is dus niet alleen conditioneel, maar ook door die verslechterde hartfunctie. Als bij een gezond iemand de hartslag 111 is, is die van mij 131! Vandaar dat ik veel sneller hijg en buiten adem ben. Dat vind ik niet prettig. Want dat ben ik niet gewend. Ik voel me dan echt als iemand die voor het eerst in zijn leven sport. Zo voel ik mij nu toch, nu ik weer alles moet opbouwen. Alhoewel ik merk dat mijn lichaam snel weer went aan het sporten. Dat is toch het voordeel van dat ik altijd gesport heb. Maar dat gehijg… bah! Het rotte is dat ik nog een jaar lang die Herceptin krijg iedere drie weken. Voorlopig zal ik daar dus last van blijven houden. Dat is shit, maar ik hoop maar dat het tijdelijk is en ik niet voor de rest van mijn leven een verminderde hartfunctie overhoud.”
Gewichtsschommeling
Vraag mensen een ‘kankerpatiënt’ te visualiseren, en ze schetsen het beeld van een vermagerd persoon. Toch is in de meeste gevallen het tegendeel waar voor mensen die borstkanker hebben. Uit een onderzoek dat is uitgevoerd door Borstkankervereniging Nederland blijkt dat slechts 12 procent afvalt. 22 procent blijft op gewicht en maar liefst 66 procent komt aan.
Met name wanneer chemotherapie en immunotherapie worden gecombineerd, ligt gewichtstoename op de loer. De lichaamssamenstelling verandert, omdat vetcellen minder energie verbruiken dan spiercellen, maakt spierweefsel plaats voor vetweefsel.
Het laat zich niet moeilijk raden dat ook hier sport uitkomst biedt. Door aan krachttraining te doen zal de afname van het spierweefsel minder snel optreden, de ruststofwisseling blijft zo veel mogelijk op peil waardoor er minder verandering in het gewicht optreedt. Los van dat dit fysiek gezonder is, is het ook psychisch van groot belang. Vrouwen met borstkanker zien hun lichaam volledig veranderen. Ze verliezen vaak hun haar door de chemo en moeten één of beide borsten missen. Voor velen neemt evenredig hiermee hun gevoel van vrouwelijkheid en zelfwaardering af. Toename in gewicht maakt dat iemand met kanker zich nóg minder de persoon van voor de ziekte voelt. Daphne schrijft over hoe dat voor haar is:
“Zoals ik al eerder schreef ben ik door de chemo 12 kilo aangekomen. Ik ben nog steeds 10 kilo te zwaar. Er is met moeite 2 kilo afgegaan. Ook daar zijn vaak verkeerde ideeën over. De meeste mensen denken dat je van chemotherapie afvalt. Ik dacht dat zelf ook. Dat leek mij het enige voordeel van chemo :-).”
…
“Soms kan chemotherapie juist zorgen voor extra trek. Ik had dat met name bij mijn eerste drie kuren. Ik heb nog nooit zo’n grote behoefte aan bananen en koolhydraten gehad! :-). Terwijl ik gewend was koolhydraatarm te eten. Als ik misselijk werd moest ik eten. Dan werd het minder.”
…
“Ik vind echt het shitte aan deze ziekte dat je zoveel extra ongemakken erbij krijgt. En dat je uiterlijk volledig op de schop gaat als je chemo moet. Soms denk ik wel eens: had ik maar kotsend boven de pot gehangen. Dan was ik niet zoveel aangekomen. Maar dat mag ik natuurlijk niet zeggen. Al die vrouwen (en mannen) die zooooo ziek zijn geweest, doe ik daarmee tekort. Zo bedoel ik het niet. Ik wil hier alleen mee aangeven dat dat overgewicht er óók nog eens bijkomt. En hoe erg ik dat vind. Uiteraard ben ik dankbaar dat ik niet tot kotsend toe ziek ben geweest.”
Deze fragementen zijn uit de blog van Daphne. Wil je meer lezen? Kijk op haar blog, www.kankertijd.nl.
Laat je begeleiden door een fysiotherapeut
Het is duidelijk; sporten heeft voor, tijdens én na het borstkankertraject een positief effect op de kwaliteit van leven. Hoewel verschillende onderzoeken hebben aangetoond dat het veilig is om te sporten gedurende de behandelperiode, is het wel zaak om bewust om te gaan met de signalen die het lichaam afgeeft. Belasting en belastbaarheid mogen niet té ver uit elkaar liggen. Een (gespecialiseerd) fysiotherapeut is de aangewezen persoon om hieraan richting te geven.
In mijn volgende, derde artikel over borstkanker lees je over de nasleep van de ziekte en wat een (oedeem)fysiotherapeut hierin kan betekenen.
David Jansen l Fysio Jansen
Misschien vind je dit ook interessant:
Laatste berichten van David, fysiotherapie Deurne (toon alles)
- Genezen van borstkanker betekent niet hetzelfde als gezond zijn - 14 maart 2020
- Borstkanker, sporten als medicijn? - 7 maart 2020
- Borstkanker, moe zijn en sporten? - 29 februari 2020
Laat een reactie achter