Wat zijn de voor- en nadelen van een DNA-test?

Iedereen kan momenteel een eigen DNA-test laten uitvoeren. Het kost relatief gezien niet veel en je krijgt een schat aan informatie over jezelf terug. Klinkt ideaal toch? Maar toch is er kritiek en er zijn ook veel tegenstanders.

Vanessa heeft een DNA-test op uitnodiging laten doen bij het Nederlandse bedrijf, alleen bestaat dat niet meer. Ik heb zelf eerder een DNA laten doen (en gewoon zelf betaald) bij het Amerikaanse bedrijf 23andMe. Ook heb ik onlangs op verzoek van een professor in het AMC meegedaan met een DNA-onderzoek naar een erfelijke, maar zeer zeldzame, oogziekte. Samen met mijn zus. Ik bleek drager te zijn en mijn zus niet.

De interesse in DNA is bij mij hierdoor enorm aangewakkerd. De laatste maanden heb ik me erg verdiept in DNA-onderzoeken en er veel over gelezen. Tijd om hier eens de voor- en nadelen van DNA-onderzoek op een rijtje te zetten.

De voor- en nadelen van zelf een DNA-onderzoek laten uitvoeren:

Nogmaals, ik heb het nu over de DNA-onderzoeken die je zelf kunt aanvragen bij een commercieel bedrijf. Hier betaal je ongeveer tussen de 150 en 300 euro voor. Voorheen was je voor een eigen leefstijl-DNA-onderzoek vooral afhankelijk van mogelijkheden in de Verenigde Staten, maar het kan nu ook gewoon in Nederland.

Niet ieder DNA-onderzoek onderzoekt hetzelfde DNA (SNP’s). Tussen de verschillende aanbieders kan het zijn dat er nogal wat verschillen zijn in wat je voor uitslagen krijgt. Ook de bestanden met ruwe data kan per aanbieder verschillen in grootte en samenstelling. Zo kreeg Vanessa wel informatie over de mogelijke kans op vitamine D tekorten op basis van haar DNA en ik kreeg dat bij het Amerikaanse onderzoek niet.

Helemaal onderaan geef ik je nog een soort samenvatting gezet met alle voor- en nadelen van DNA-onderzoek. De lijst met nadelen is een stuk langer dan die met voordelen. Toch kan ik nu al verklappen, dat ik geen seconde spijt heb gehad van mijn eigen DNA-onderzoek. Sterker nog, ik vind het fantastisch en fascinerend en het heeft mij echt al veel opgeleverd voor mijn gezondheid door bepaalde, zeer persoonlijke tips over te nemen. Hieronder ga ik daar dieper op in.

Is de informatie die je krijgt uit een DNA onderzoek eng, betrouwbaar, nuttig of zinloos?

Het is nogal uiteenlopend wat je krijgt als resultaten na je DNA-onderzoek. Het allerleukste, maar eigenlijk nutteloze antwoord was de tijd dat ik het liefst wakker word; 7:44 uur. En dat klopt precies! Doordeweeks of in het weekend, dat is inderdaad mijn tijd. Ik wist meteen dat het klopte toen ik dat zag staan.

Ook konden ze uit mijn rapport opmaken dat ik een grote kans heb dat ik langer ben dan ‘normaal’. Dat klopt ook. Ik ben 1.83. En dat ik blauwe of groene ogen heb (blauw). Dat geeft in ieder geval wel wat vertrouwen dat dit inderdaad om mijn DNA gaat. Zo zijn er meer rare feitjes die in je DNA bepaald worden. Bijvoorbeeld of ik liever vanille of chocoladeijs eet. Vanille-ijs dus, dat klopte ook. Er was één opvallend iets dat niet klopte. Vanuit mijn DNA heb ik een profiel waaruit blijkt dat de kans dat ik hoogtevrees heb, zelfs iets kleiner is dan normaal. En dat klopt niet. Ik heb altijd al een enorme hoogtevrees gehad. Dit geeft meteen aan, dat je niet alles klakkeloos kunt overnemen uit zo’n rapport, omdat bepaalde dingen gewoon kansen zijn. Overigens waren er echt veel meer dingen waar ik me wél in herkende, dan niet.

Het blijft niet bij deze grappige feitjes waar je verder niet veel aan hebt. Elke aanbieder van een DNA-onderzoek geeft ook de kans op bepaalde ziekten en aandoeningen aan. Vaak met een extra waarschuwing in de app, of je dit echt wilt weten.

Ziektes en aandoeningen uitzoeken via eigen DNA-onderzoek

Ziekten die meestal onderzocht worden bij DNA-onderzoeken zijn: Alzheimer, borstkanker (BRCA1/BRCA2 gen), Diabetes Type 2, darmkanker, coeliakie, hart- en vaatziekten en vitamine-tekorten. Maar dat kan per aanbieder dus anders zijn! Er zijn ook veel onderzoeken naar (voor mij) onbekende ziekten. En let er op, als er ‘varianten’ ontdekt wordt (verhoogd risico), blijft dat altijd een kans. Een kleine verhoogde kans vaak, of een iets grotere kans. Je leefstijl, je omgeving, etc, speelt ook een grote rol bij de meeste aandoeningen.

Borstkankergen
Er is nogal veel te doen over het borstkankergen. Onlangs verschenen er berichten in de media, dat mensen al op de operatietafel lagen toen bleek dat de uitslag over het BRCA1 of BRCA2 gen, niet klopte. Als je even goed nadenkt, lijkt me dat iedereen wel inziet dat dit een ‘broodje-aap-verhaal’ is. Want geen arts gaat zomaar één of twee borsten verwijderen, zonder verder onderzoek. Natuurlijk wordt je eerst opnieuw onderzocht en getest en wordt daarna alles uitgebreid met je besproken.

Het kan natuurlijk altijd zijn dat een uitslag verkeerd is, of verkeerd is verwerkt. Dat kan echter overal gebeuren. In elk laboratorium, ook bij bloedonderzoek. Dat heb ik zelf ook wel eens meegemaakt. Daarom adviseer ik echt om een uitslag uit het DNA-onderzoek die toch wel verregaande gevolgen kan hebben, eerst te bespreken met de huisarts.

Het is goed om te weten dat bijvoorbeeld het DNA onderzoek bij AnalyseMe wordt uitgevoerd in een bekend gerenommeerd Nederlands gecertificeerd genetisch laboratorium.

Mijn ervaring
Bij mij bleek uit het onderzoek dat er een verhoogd risico is op een ernstige aandoening, zoals hierboven genoemd (ik heb niet het borstkankergen). Het komt voor mij niet uit de lucht vallen, want mijn oma had dit en ik wist eigenlijk altijd wel dat ik die kans had. Alsof ik het aanvoelde. Dat betekent voor mij dat ik nog meer preventief zal proberen te doen om dit risico te verkleinen. Ik ga er niet wakker van liggen, je hebt het leven toch niet voor de volle 100% in de hand. Maar ik weet wel in de toekomst wanneer ik aan de bel moet trekken en dat ik me dan niet met een kluitje het riet in moet laten sturen.

Sommige uitslagen zeggen niet zoveel. Zo behoor ik tot de 40% die een verhoogd risico heeft op glutenintolerantie (coeliakie). Als je ‘normale genen’ hebt, dan kun je in ieder geval geen glutenintolerantie krijgen. Dus dat is dan wel duidelijk. Bij mij is er een hele kleine verhoogde kans op coeliakie, doordat ik bij die 40% hoor. Maar… mijn moeder heeft ook coeliakie. Met deze wetenschap, wordt het risico dat ik ook coeliakie heb, ineens veel groter. Maar nog steeds is het een kans en geen vast gegeven.

Dat is overigens ook zo met de uitslag die ik kreeg uit het erfelijke onderzoek in het AMC. Ik had 50% kans om drager te zijn van een zeer zeldzame oogziekte. En ik bleek inderdaad drager te zijn en mijn zus niet. Nu heb ik 50% kans dat de ziekte zich alsnog openbaart bij mij. Toch geeft de professor die hier onderzoek naar doet, dat de sterk verbeterde leefomstandigheden waar ik in ben opgegroeid, waarschijnlijk helpen om de kans te verkleinen. Want mijn vader, mijn oma, mijn overgrootoma en enkele ooms hadden wel actief deze oogziekte. Bij mij is er nog niks aan de hand. Ik ga er niet van wakker liggen. Maar zodra er iets met mijn ogen is, ga ik er wel heel snel werk van maken.

Medicijnen
Wat ik ook zo fascinerend vind en niet snap waarom dit niet veel vaker toegepast wordt, is de schat aan informatie die je krijgt bij een DNA-onderzoek, over het effect van medicijnen. Dus is in hoeverre is een medicijn effectief bij jou en hoeveel kans heb je op bijwerkingen (kans op medicijngevoeligheid). Medicijnen die getest worden tijdens DNA-onderzoek zijn bijvoorbeeld: flucloxacilline, omeprazol, pantoprazol, codeïne, tramadol en veel meer.

Leefstijl aanpassen na DNA-onderzoek?

Ja, dat is zeker mogelijk. Je schiet niet meer met losse flodders, maar je weet beter wat wel of niet goed voor jou is.  Zo wandel ik vele kilometers met de hond, maar blijkt dat niet de meest effectieve manier van bewegen voor mij te zijn (ik blijf het wel doen hoor ;-)) Krachtsport heeft meer effect op mijn lichaam. Bijvoorbeeld krachtsport met mijn eigen lichaam zijn (opdrukken, squatten). Dat moet ik dus meer gaan doen.

Ook krijg je informatie over vitamines en mineralen en of je verhoogde kans (kans!) hebt op tekorten. Dit verschilt dus ook per onderzoek.

Je kunt ook de invloed van cafeïne uit je DNA-rapport halen. En zelfs of je stressgevoelig bent (ik juist niet, ik wist het ;-)). Ook weet je of je grotere kans op overgewicht hebt (ehh, ja dus) en of je bijvoorbeeld een goede slaper bent. En er zijn meer van deze weetjes, en vaak vult de app van de DNA-aanbieder het af en toe aan met nieuwe uitslagen en adviezen. Genoeg stof tot nadenken, als je het zo aangereikt krijgt vanuit je DNA!

Alles is een handige app

Zodra de uitslag van je DNA-onderzoek bekend is (duurt meestal 4 tot 8 weken), komen de uitslagen in een app te staan. Er zijn meestal verschillende rubrieken, bijvoorbeeld over je medicijnen, aandoeningen en leefstijl. Bij 23andMe krijg je ook info over je afkomst. Dus uit welk land/regio komen je voorouders (dat gaat heel ver terug). Ook kun je daar zelfs via de app verwanten van jezelf zoeken. Bij 23andMe is alles in het Engels, terwijl er ook Nederlandstalige apps zijn.

Ruwe data uitlezen

Deze schat aan informatie, daar werd ik nu blij van. Want de basisuitslagen, die heb je snel bekeken, maar dan word je nieuwsgierig. Wat vertelt mijn DNA nog meer over mij? De ruwe data bevat een eindeloze lijst (maar dat is nog steeds lang niet alles) van al je SNP’s.

Een SNP (Single Nucleotide Polymorphisms) is eigenlijk de marker die kan aangeven dat er iets aan de hand is met een bepaald gen. Het gaat veel te ver om hier het allemaal uit te leggen en eigenlijk hoeft dat ook niet. Feit is dat je in je ruwe data een enorme lijst vindt met SNP’s.

Bijvoorbeeld een SNP die meer vertelt over de kans op overgewicht of diabetes type 1: RS9939609. Dat is niet de enige SNP die hier mee te maken heeft, maar wel een belangrijke. In je lijst met ruwe data staan achter dit RS nummer een aantal lettercombinaties. Bijvoorbeeld: AA, AT of TT. In dit geval (let op, per SNP kan dat anders zijn!) betekent een uitslag van TT dat je juist een verminderde kans op obesitas en suikerziekte hebt. Heb je AA achter de uitslag staan, dan heb je juist een iets grotere kans dat je overgewicht of suikerziekte krijgt. En AT zit er net tussenin.

Nu lijkt dit nog wel te overzien, maar omdat er meer lettercombinaties en interpretaties zijn bij andere SNP’s (CC, CG en GG) en de lijst oneindig lang is en je geen idee hebt welk SNP interessant is of welke niet, en kun je ook niet in één oogopslag verkeerde uitslagen eruit halen (niet altijd is AA slecht).

Gelukkig zijn er hulpmiddelen. Maar wel in het Engels. Als je gewoon wat steekproeven wilt doen, dan is de “SNPedia” een handig hulpmiddel. Ik maak zelf gebruik van SelfDecode. Je ziet dat je daar ook een DNA-test kunt doen, maar helaas geldt dat niet voor Nederland en België. Je kunt daar wel voor 59 dollar (per jaar) je bestand met ruwe data uploaden, waarna je veel meer interessante feiten over jezelf kunt terugvinden. Ondanks dat het in het Engels is, is het wel goed te begrijpen en overzichtelijk. Ik vind het echt een handige website waar je je uren (en dagen) mee kunt vullen. Zo kun je zeldzame SNP’s van jou makkelijk terug vinden. Dat zijn uitslagen die bijvoorbeeld maar 1 of 2% van de mensen hebben. Bij mij kwam daar trouwens iets opvallends steeds terug, wat ik dus niet heb en ook niet meer zal krijgen (dan had ik het al gehad). Ook in de familie komt het niet voor. Dus nogmaals, niet alles zegt iets!

Bij mij komen er ook wél opvallende dingen uit. Zoals de verhoogde kans op B12 tekort (heb ik, net als veel familie) en de relatief vele afwijkende SNP’s rond een aantal auto-immuunziektes. Dat zal niemand verbazen die mij kent, ik worstel al lang met mijn gezondheid. Soms zeg ik wel eens gekscherend, dat alle erfelijke componenten van twee familiekanten bij mij tot uiting komen 😉

Wat kan een eigen DNA-onderzoek voor gevolgen hebben?

Persoonlijk denk ik dat het wat overschat wordt. Je kunt namelijk je DNA onder een andere naam, ergens anders laten bezorgen. Als je dat belangrijk vindt. Dan weet niemand het. Je blijft ook anoniem als er wetenschappelijk onderzoek wordt gedaan met je DNA. Dit staat overigens altijd in de voorwaarden. Zelf draag ik graag mijn steentje bij aan onderzoek. Waarom niet? Mijn DNA ligt ook in het Donders Institute van het Radboud UMC. Omdat ik een aantal keer mee heb gedaan naar een studie over synesthesie. Er zijn toen uitgebreide MRI’s gemaakt van mijn hersenen en zo’n zes jaar geleden hebben ze ook gevraagd of mijn DNA opgeslagen mocht worden. Af en toe krijg ik daarom verzoekjes om mee te doen naar een online onderzoek. Nu ik zelf mijn DNA ken, snap ik wel dat ze dat doen bij me… (al is het geen persoonlijk onderzoek, ik krijg ook geen uitslag).

Kan er misbruik van mijn DNA gemaakt worden? Ik kan er niet zoveel bij voorstellen. Er kunnen misschien  fouten gemaakt worden (heb er zelf nog niets over gelezen), maar kijk even of de uitslag van je DNA wel ongeveer moet kloppen (niet dat je donker haar en bruine ogen hebt, terwijl je DNA zegt dat je blond bent en blauwe ogen hebt).

Je DNA zou verkocht kunnen worden aan farmaceutische bedrijven, of medische centra voor onderzoek. Dat kan, maar over het algemeen gaat alles op de grote hoop en blijf je anoniem (lees de voorwaarden!). Bij sommige DNA-aanbieders moet je eerst toestemming hiervoor geven. Zoals bij AnalyseMe, die een duidelijke (Nederlands) privacy- en veiligheidsbeleid heeft.

Alle DNA-aanbieders geven aan dat uitslagen niet gedeeld worden met verzekeraars. Dat lijkt me ook logisch, want je kunt het zelfs anoniem aanvragen. Je kunt bij een nieuwe verzekering wel vragen krijgen over je gezondheid. Of gezondheidsrisico’s. In mijn geval zou ik de oogziekte met of zonder DNA onderzoek toch hebben moeten noemen. Omdat dit echt een erfelijke ziekte is en als dit actief wordt en ik zou arbeidsongeschikt zijn, dan geven ze aan dat ik dat vooraf had moeten melden.

Bij sommige verzekeringen kan het zijn dat je medisch dossier bij de huisarts wordt opgevraagd. Als je dus met je huisarts iets bespreekt over het DNA-onderzoek, kan het op deze wijze bekend worden bij de verzekeraar. Wees bewust dat dit een mogelijk risico is. Geef eventueel aan bij de huisarts dat het DNA-onderzoek niet in het dossier mag belanden, alleen de hulpvraag waar je voor komt. Het medisch dossier is overigens eigendom van de huisartspraktijk (of ziekenhuis), dus de arts beslist.

Ik heb mijn huisarts niet ingelicht over het DNA-onderzoek. Het heeft geen toegevoegde waarde. Ik hoef het echter ook niet te verzwijgen (ik schrijf zelfs een blog hierover!). Qua verzekeringen heb ik toch al niet meer de mogelijkheid om mij als zelfstandige voor arbeidsongeschiktheid te verzekeren. Ik heb al teveel dingetjes gehad met mijn lijf en dan word je voor bijna alles uitgesloten en de premie die je nog moet betalen is mega duur. Eigenlijk best triest, maar dat is een andere discussie.

Wat vind je arts ervan?
De meeste artsen zullen een eigen DNA-onderzoek niet aanmoedigen. Sterker nog, de meesten raden het af. De argumenten die ik heb gehoord, vind ik zelf nogal simpel. Net alsof ze jou niet zo serieus nemen, want je bent niet slim genoeg om hier mee om te gaan. Je zou alleen maar bang worden en de verkeerde conclusies trekken. Eigenlijk dezelfde argumenten die tegen PreScan worden genoemd. Aan de andere kant lees ik juist veel ervaringsverhalen van mensen die door PreScan ontdekten dat ze iets (ernstig) mankeerden, waardoor ze tijdig behandeld konden worden. Wat is daar mis mee?

DNA is en blijft wel een moeilijke materie en ik denk dat de meeste artsen ook weinig weten van genetica. Maar als je goed voor ogen blijft houden dat je alleen kansen te zien krijgt (verminderde kans op, of licht verhoogde kans op), dan kan je er alleen maar profijt van hebben volgens mij en preventief proberen het risico te verminderen. Want je hebt iets niet meteen als je een afwijkend resultaat hebt in je DNA onderzoek. Het geldt zelfs voor mij als bewezen drager van een zeldzame oogziekte. Eigenlijk is dat hetzelfde.

Ben je een hypochonder of snel angstig? Dan raad ik dit onderzoek ook niet aan. Kun je wel relativeren en ben je gewoon razend nieuwsgierig naar jouw persoonlijke DNA, dan zou ik het gewoon doen. Je hebt recht om te weten wat er in de software van jouw lichaam staat. Het is Jouw Lichaam! En je kunt echt handige info krijgen, zoals over je leefstijl, medicijngebruik en ook bepaalde aandoeningen. En je hoeft je arts natuurlijk niet te vertellen dat je dit onderzoek hebt laten doen.

Wat heb ik er aan gehad?

Ik geef één voorbeeld: ik las in mijn DNA rapport op de website SelfDecode dat ik een grotere kans heb op progesteron-tekort. Nu ben ik al een poosje in de overgang, dus ik ben wat meer gaan lezen over hormonen. Als je in de overgang bent, neem je progesteron sowieso af. Ik keek bij de symptomen en toen vielen er een heleboel kwartjes… Want ik heb weliswaar geen traditionele opvliegers, maar wel onder andere veel migraineaanvallen, ik ben aangekomen en heftige hartkloppingen. En nog wat meer (maar hierover zal ik nu niet uitweiden).

Ik ben bij de huisarts geweest, bij de gynaecoloog en niemand kon mij helpen. Er werd ook geen verband gelegd tussen mijn andere klachten en de overgang (…). Nu smeer ik dankzij mijn DNA-onderzoek een natuurlijke progesteron-crème en zijn er heel veel klachten verdwenen. Echt waanzinnig. Waarom wist ik dit niet eerder? Ik voel me echt zo veel beter! En ik kan weer veel langer wandelen, zonder hartkloppingen. Ik blijf wat hoofdpijngevoelig, maar het is veel minder vaak en ook minder heftig. Ook lukt het weer om af te vallen en had ik vrijwel direct weer een regelmatige menstruatie.

Maar ik heb veel meer aan het DNA-onderzoek. Sowieso weet ik dat ik goed moet opletten, omdat ik waarschijnlijk toch wel gevoeliger ben voor een aantal ziekten. Ik ben totaal niet bang om die te krijgen (want iedereen kan het krijgen en ik misschien niet. Of wel, ik weet het niet). Ik kan wel de dingen doen om het risico te verkleinen (zoals anderen zouden stoppen met roken, om het risico op ernstige ziekten als longkaner te verkleinen).

Ik vind het nog steeds leuk om weer nieuwe dingen te leren over mijn DNA. Door de ruwe data heb ik echt heel veel info voor handen. En dankzij SelfDecode kan ik het ook goed uitlezen en ik pak het er nog regelmatig even bij.

Toekomst van DNA-onderzoek

Persoonlijk denk ik dat het een kwestie van tijd is, voordat DNA onderzoek op veel grotere schaal toegepast gaat worden. Het is zo praktisch. Het scheelt veel onnodige onderzoeken of gebruik van medicijnen die mogelijk toch niet helpen. Ook preventief kan DNA-test veel bijdragen.

Elke dag ontdekken wetenschappers nieuwe mutaties of inzichten rond DNA. Er zullen zeer grote databanken komen, waardoor de kansberekening op bepaalde veranderingen in DNA veel preciezer worden. Ook de verbanden tussen de vele SNP’s zullen beter begrepen worden. Ik vind het leuk om mee te kijken met mijn DNA en nu al meer inzichten in mijn lichaam te hebben. Ik heb al zoveel over mezelf geleerd de afgelopen maanden 🙂

Samenvattend

Nadelen van zelf een DNA-test laten uitvoeren:

• Je moet dit zelf betalen en de kosten variëren tussen de 170 en 300 euro.
• De informatie die je op een presenteerblaadje krijgt (in de app), is beperkt.
• De informatie die je krijgt, is soms lastig te interpreteren.
• Je kunt informatie krijgen, waar je misschien toch van schrikt.
• Bij bepaalde aandoeningen/ziekten kunnen verschillende SNP’s zeggen dat je zowel een verhoogde als verlaagde kans hebt op die aandoening/ziekte. Dat maakt het uitlezen soms lastig, ook voor genetici!
• Een DNA-onderzoek is niet compleet. Je krijgt heel veel informatie, maar het is nog steeds maar een fractie van je complete DNA-profiel.
• Je moet goed beseffen dat het vaak alleen een kansberekening is. Dat veel uitslagen alleen maar aangeven da je een verhoogde kans hebt (net als dat je rookt, de kans op longkanker groter is dan bij iemand die niet rookt, maar dan hoef je nog steeds als roker geen longkanker te krijgen).
• Veel ziektes en aandoeningen worden maar zeer beperkt veroorzaakt door genafwijkingen. Levensstijl of simpelweg geluk of pech, speelt ook een zeer grote rol.
• Artsen reageren over het algemeen nogal negatief over deze vorm van zelfonderzoek.
• Je DNA wordt geregistreerd (maar je kunt het ook anoniem aanvragen!) en je kunt gevraagd worden of jouw DNA (anoniem) gebruikt mag worden voor wetenschappelijk onderzoek.
• Er zijn vraagtekens bij betrouwbaarheid, maar de onderzoeken worden over het algemeen bij gerenommeerde, gecertificeerde laboratoria uitgevoerd. Heeft een uitslag in zeldzame gevallen direct grote gevolgen voor jou, dan bespreek je dat uiteraard met de huisarts en je kunt dan een second opinion aanvragen.

Voordelen van zelf een DNA-onderzoek laten uitvoeren:

• Je krijgt een enorme hoeveel informatie over jezelf, die veel duidelijk kan maken. Je bent baas over je eigen lichaam, niemand kan zo goed voor je lichaam zorgen dan jou, maar dan heb je wel goede, objectieve info nodig.
• Je kunt veel beter inzien wat het beste voor jou is. Bijvoorbeeld dat jij beter krachttraining kunt doen, dan duursporten, of dat bepaalde medicijnen wel of niet goed voor jou zijn.
• Het is supermakkelijk om DNA af te nemen via wangslijmvlies of kwijl en verder gaat het per post.
• Preventief kun je meer gaan doen, om de kans op bepaalde ziektes en aandoeningen te verkleinen.
• Je wordt op de hoogte gebracht als er nieuwe informatie is.
• Via een website als SelfDecode krijg je nog veel meer informatie over je DNA.
• Je kunt ruwe data downloaden. Een eindeloze reeks van SNP’s die in eerste instantie niets zegt, maar je kunt deze bestanden uploaden bij (Amerikaanse) sites die je in het Engels meer uitslagen geven dan dat je in eerste instantie hebt gekregen. Je ziet ook wat zeldzame ‘afwijkingen’ in je DNA zijn en je kunt zoeken op ziektes en aandoeningen.

Welke aanbieders van DNA-testen zijn er in Nederland?

Helaas zijn er een aantal niet meer actief.

• MyHeritage, Nederlandstalig, vooral gericht op afkomst
• 23andMe, Amerikaans bedrijf, alles in Engels, 169 euro

MyHeritage is eigenlijk alleen gericht op je achtergrond (dus afkomst en stamboomonderzoek). Voor veel mensen is dit de enige reden om een DNA-onderzoek te willen doen, maar dus niet handig als je vanuit je DNA advies wilt krijgen voor je leefstijl of gezondheid.

The following two tabs change content below.

• Biografie
• Laatste Berichten

Jenny

Samen met Vanessa ben ik de eigenaar van deze website Goed eten Gezond leven. Zelf worstelde ik een tijd met mijn gezondheid en gewicht en ik was op zoek naar meer informatie. Eigenlijk is deze website begonnen als een grote zoektocht naar wat goed voor mij zou kunnen zijn. Hoe zou ik mezelf gezonder en fitter kunnen voelen? Ik ben heel veel gaan lezen hierover. Vanessa wist al heel veel van voeding en vertelde mij daar vaak over. Leuk om te delen vonden wij, daarom zijn wij deze blog begonnen. Deze website is onze passie. Alle info is aanvullend, dus niet ter vervanging van de reguliere geneeskunde!

Laatste berichten van Jenny (toon alles)

• Pijn aan één knie tijdens het fietsen: oorzaken, tips en preventie voor fietsers - 20 november 2024
• Hoe kan ChatGPT helpen met een gezondere levensstijl? - 17 november 2024
• Helpt ontzuren of ontgiften (detoxen) bij reuma of fibromyalgie? - 13 november 2024