Het. Is. Zo. Koud!
Heb jij het bijna altijd koud, of heb je juist nergens last van in je t-shirtje terwijl je collega of partner zit te bibberen in een dikke trui? Kou is relatief. Hoe koud iemand de temperatuur ervaart, verschilt van persoon tot persoon. En dat verschil leidt tot menig discussie en onenigheid op kantoor en in het huishouden. Aan de kou die je voelt, kun je soms meer doen dan alleen de temperatuur in huis omhooggooien en dikke lagen kleding aantrekken. Handig dus om te weten hoe je lichaam de temperatuur regelt én waardoor de een het veel sneller koud heeft dan de ander.
In het kort: hoe houdt het lichaam je warm?
Voordat je leest over waarom de een het sneller koud heeft dan de ander, is het verhelderend om te weten hoe het lichaam je nou eigenlijk warm houdt. Of probeert te houden. Het begint allemaal met huid, hormonen, hersenen en buitentemperatuur. Als het koud is, sturen de zenuwen hierover seintjes naar de hypothalamus – het deel van het brein dat een belangrijke rol speelt bij temperatuurregeling. De hersenen sturen vervolgens een signaal naar de aderen, die vervolgens vernauwen om het bloed minder snel te laten stromen. Daardoor blijft het lichaam vanbinnen namelijk warmer omdat er minder warmte ontsnapt via de huid. Gevolg daarvan is dat je sneller koudere handen en voeten krijgt, omdat de huid afkoelt.
Waarom heb ik het altijd koud?
Op sommige factoren die invloed hebben op hoe warm of hoe koud jij het hebt, heb je zelf nauwelijks invloed. Denk daarbij aan geslacht, leeftijd, lengte en herkomst. Andere factoren kun je deels of voor een groot deel wel veranderen, zoals spier- en vetmassa, gezondheid, stress en bepaalde tekorten. Welke oorzaken hebben invloed op het gevoel van kou?
Slechte doorbloeding
Lichaamstemperatuur en doorbloeding gaan hand in hand. Bij kou vernauwen de bloedvaten, waardoor de doorbloeding in de huid vermindert om warmteverlies tegen te gaan. Gevolg? Een minder snel afkoelende lichaamskern, maar koudere handen en voeten. De bloedcirculatie speelt bij veel van onderstaande punten een grote rol.
Weinig spiermassa
Spiermassa houdt je warm. Spieren die aan het werk worden gezet, wekken warmte op. Dat gebeurt tijdens sporten, maar ook gewoon bij het verbranden van voedingsstoffen. Spieren verbranden veel suikers en vetten, en daarbij komt warmte vrij. Heb je weinig spiermassa, dan kan sporten helpen. Niet alleen door de spierontwikkeling, maar ook doordat de inspanning ervoor zorgt dat je stofwisseling (metabolisme) sneller gaat. Ook hierdoor krijg je het warm.
Weinig vet
Vet zorgt voor een isolatielaag onder de huid, maar creëert verder weinig warmte. Het houdt je lichaam alleen warmer. De isolatielaag houdt je bloed warm, waardoor je organen warmer blijven. Daar staat tegenover dat ledematen sneller koud worden, doordat de warmte die spieren produceren niet goed naar de lichaamsuiteinden stroomt. Mensen met weinig vet hebben een minder goede isolatielaag en raken daardoor sneller warmte kwijt.
Vrouw-zijn
Het stereotype is wetenschappelijk bevestigd: vrouwen hebben het sneller koud dan mannen. Dat komt door het van nature hogere vetpercentage van vrouwen. Net als de 20 tot 30 procent lagere spiermassa, want juist spieren creëren warmte. En dan is er nog de hormonale kwestie: de menstruatiecyclus, het slikken van de pil en zwangerschap zijn allemaal van invloed op de lichaamstemperatuur. Wist je dat de lichaamstemperatuur tijdens de eisprong zo’n halve graad hoger is? Ook is de doorbloeding van vrouwen wat trager en zorgt het vrouwenlichaam ervoor dat warmte beter wordt opgeslagen in de kern. Hier gaat een continue doorbloeding naar de belangrijkste organen mee gepaard. Gevolg daarvan is dat de bloedstroom naar handen en voeten minder is en deze kouder zijn.
Op leeftijd zijn
Oudere mensen hebben het vaak sneller koud. Dat komt onder andere doordat de bloedvaten zich minder goed aanpassen en sensoren in het lichaam trager reageren. Hierdoor wordt warmte tijdens koudere periodes minder goed vastgehouden en reageert het lichaam langzamer. Ook neemt de spiermassa door de jaren af, en juist die spieren maken warmte.
Klein van stuk zijn
Kleine mensen hebben in verhouding tot hun lichaamsinhoud een groter lichaamsoppervlak (huid). Dat betekent dat zij meer warmte verliezen dan langere mensen. Geen hak die daar iets aan kan doen.
Afkomstig uit een warm land
Etniciteit heeft ook invloed op hoe goed het lichaam om kan gaan met kou (en warmte). Kom je oorspronkelijk uit een warm land, dan geeft het lichaam sneller warmte af om oververhitting tegen te gaan. Dit werkt in een kouder land niet in je voordeel. Mensen die hun oorsprong in een koud land hebben liggen, zijn van nature beter ontwikkeld om warmte vast te houden. Het sneller koud hebben, of warm blijven, zit dan dus in de genen.
Niet genoeg water drinken
Drink je niet genoeg water, dan heeft het lichaam meer moeite om warm te blijven. Genoeg vocht zorgt er namelijk voor dat je warmte vasthoudt en deze ook weer op een geleidelijke wijze afgeeft. Hierdoor blijft het lichaam op een prettige temperatuur. Drink je niet genoeg, dan heeft het lichaam daardoor moeite met koude of heel warme temperaturen.
Trage stofwisseling
Heb je een snelle stofwisseling? Dan zul je het vaker en sneller warm hebben. De voedingsstoffen die je tot je neemt, worden namelijk op een snel tempo verwerkt en bij die verbranding komt warmte vrij. Mensen met een trage stofwisseling verbranden de voedingsstoffen minder snel, waardoor er minder warmte vrijkomt. Daar staat tegenover dat mensen met een snelle stofwisseling vaak slanker zijn en een mindere vetlaag ter isolatie hebben, waardoor je het weer sneller koud hebt. Elk nadeel heeft, of heb, z’n voordeel.
Trage schildklier
Je gezondheid heeft veel invloed op de warmteregeling van het lichaam. Zo ook op de werking van de schildklier. Deze houdt de stofwisseling op gang en is op die manier een indirecte thermostaat. Is de schildklier traag, dan verteert voedsel minder snel en wordt de doorbloeding trager. Een minder goede vertering en langzamere doorbloeding zorgen beide voor koude handen en voeten.
Roken
Nicotine vernauwt de bloedvaten, en dat heeft koude handen en voeten tot gevolg. Niet fijn, helemaal niet omdat rokers vaak juist even naar buiten moeten om te roken.
Slaaptekort
Slaap je te weinig en ben je moe? Als reactie hierop bereidt jouw lichaam zich voor op slaap. Een van deze voorbereidende handelingen is het versnellen van de doorbloeding. Het resultaat daarvan is een warmere huid, warmteverlies en een lagere kerntemperatuur. In de natuur zoeken warmbloedige wezens een warme plek op voor de nacht, omdat het lichaam op die manier minder moeite heeft om warm te blijven. Tegenwoordig kruipen we onder een warme deken, waardoor je meer warmte vasthoudt. Dat doe je overdag (meestal) niet, dus heb je het kouder.
Stress
Als je stress hebt, vernauwen de bloedvaten in de huid. Er gebeurt dus precies hetzelfde als wanneer het koud is. Tijdens stressvolle situaties wordt bloed naar de belangrijke organen gepompt, zodat de belangrijkste delen van het lichaam worden beschermd. Van stress krijg je daardoor sneller koude handen en voeten.
Tekort aan bepaalde voedingsstoffen
Als je het snel koud hebt, dan kan het zomaar zo zijn dat je een tekort hebt aan bepaalde voedingsstoffen. Denk daarbij aan vitamine B12, ijzer en eiwit. Vitamine B12 en ijzer zijn nodig om rode bloedcellen aan te maken. Die bloedcellen zorgen voor vervoer van zuurstof in het bloed en een goed werkend zenuwstelsel. Krijgen delen van het lichaam te weinig zuurstof, dan kun je koude handen en voeten krijgen. Ook een eiwittekort heeft invloed op hoe warm jij het hebt. Bij het verteren en opnemen van eiwitrijke producten, komt veel warmte vrij. Krijg je weinig eiwitten binnen, dan is er minder te verbranden en kan het ook nog eens zo zijn dat je spiermassa verliest. En je weet ondertussen waarschijnlijk wel dat spiermassa zorgt voor warmte.
Gewenning
Als je gewend bent aan warmte, dan zal een koude omgeving al snel kouder aanvoelen. Je lichaam is er niet aan gewend en reageert anders op de kou. Wie vaker buitenkomt of lagere temperaturen is gewend, is beter in staat om de stofwisseling te versnellen op het moment dat de lichaamstemperatuur daalt. Went je lichaam aan de kou, dan kan het hier op een gegeven moment ook beter tegen. Tip: zet de temperatuur in huis niet té hoog als het buiten heel koud is. Zo is de overgang van de warmte binnen, naar de kou buiten iets minder groot en went je lichaam niet alleen aan de warmte van binnen. Mooie bijkomstigheid is dat je zo ook energie bespaart.
Eenzaamheid en geluksgevoel
Mensen die gelukkig zijn, hebben een warmer gevoel vanbinnen. Emoties hebben daadwerkelijk invloed op de lichaamstemperatuur. Ben je niet gelukkig of voel je je buitengesloten, dan kan het lichaam daarop reageren door bloedvaten te vernauwen om de kerntemperatuur op die manier goed te houden. Hierdoor heb je, wederom, sneller koudere handen en voeten.
Extra inzet lichaam: bibberen, klappertanden en kippenvel
Als je lichaam echt te koud is, dan probeert het dit probleem (tijdelijk) op te lossen. Dat doet het door jou te laten bibberen en klappertanden en door kippenvel op te laten komen.
Bibberen en klappertanden
Door de kou begin je soms te bibberen en te klappertanden. Wist je dat zoiets echt nut heeft? Je lichaam warmt namelijk een beetje op door dat rillen. Je spieren trekken samen doordat er zenuwimpulsen naar de spieren worden gestuurd en dat resulteert in het bibberen. Daardoor ontstaat warmte, omdat spieren in actie warmte afgeven. Zo stijgt de lichaamstemperatuur een beetje. Denk niet dat het bibberen alles oplost; het is slechts een tijdelijke oplossing, want het betekent eigenlijk dat je echt te koud wordt en een warmere plek moet opzoeken.
Kippenvel
Rechtopstaande haren zijn het directe gevolg van kippenvel. Kippenvel krijg je meestal op de armen, maar het kan ook ontstaan op de benen, de borst en soms zelfs op het gezicht. Door de rechtopstaande haren vormt zich een isolatieruimte tussen de haren en de huid. De lucht die zich hierin bevindt, wordt zo namelijk opgewarmd. Kippenvel heeft voor de moderne mens niet heel veel nut meer, omdat we ‘tegenwoordig’ een stuk minder behaard zijn. Hoe meer haar, hoe beter het effect van kippenvel. Nog een warmte-win voor de mannen, dus.
Wat te doen tegen kou?
Zoals je hebt kunnen lezen, zijn er tal van oorzaken van een koud gevoel. Afhankelijk van de veroorzakers, kun je daar wat aan proberen te doen. In plaats van de temperatuur in huis altijd hoger te zetten – met een hogere energierekening tot gevolg – of rond te lopen met dikke lagen kleding (en het misschien nog steeds koud te hebben), kun je ook andere, langdurige oplossingen zoeken. Denk aan meer sporten, wat goed is voor de spiermassa en een goede stofwisseling. Beide zorgen voor meer warmte. Beter slapen als slaaptekort ten grondslag kan liggen aan jouw gevoel van kou, te stoppen met roken, stress tegen te gaan en bepaalde voedingsstoffen extra tot je te nemen. Zo sta jij binnenkort aan de andere kant tijdens het gekibbel met je partner en collega’s over de temperatuurinstelling van de thermostaat.
Laat een reactie achter