Boeken over het brein en onze darmen zijn populair, maar het boek ‘immuun‘ over de rol van afweersysteem, vond ik minstens zo interessant. Bovendien is het per ongeluk erg actueel met de uitbraak van het Coronavirus in China.
Aanvulling 8 april 2020
Dit boekverslag is gepubliceerd op 26 januari 2020 en daarna werd dit boek actueler en actueler door de pandemie van het COVID-19-virus. De schrijver van dit boek, Daniel M. Davis, heeft naar aanleiding van het coronavirus een nieuw kort voorwoord geschreven. Dat voorwoord kan je hier lezen (PDF).
Door dit boek heb ik veel geleerd over het immuunsysteem, over ons natuurlijke afweermechanismes en waarom dit soms niet zo goed werkt. Bij virussen, maar ook bij bijvoorbeeld kanker, reuma en zelfs de oorzaak van allergieën.
(tekst gaat hieronder verder)
Het boek ‘Immuun’ wordt op de achterkant van het boek omschreven als een prachtige avonturenverhaal en ik snap waarom. Het leest heel prettig, als een soort verhaal, en het neemt je echt mee in de geschiedenis, het heden en de toekomst. Zelf zou ik het omschrijven als een biografie over ons immuunsysteem.
De schrijver, Daniel M. Davis (hoogleraar immunologie aan de Universiteit van Manchester), schrijft op een aangename manier en neemt ons mee in het leven van wetenschappers van vroeger en nu die ons immuunsysteem hebben onderzocht. Uiteraard met als reden om ziekten te bestrijden.
Het zijn zeker niet alleen maar wetenschappelijke inzichten. Davis geeft er een persoonlijk tintje aan, bijvoorbeeld door te vertellen over de depressieve gevoelens van een wetenschapper of over een gezinssituatie. Het leidt niet af, het is eerder aanvullend. En het zijn korte opmerkingen, maar het maakt alles net wat minder abstract. Eigenlijk zijn het prachtige verhalen over doorzettingsvermogen en wetenschappers die soms tegengewerkt werden, maar aan de basis stonden van revolutionaire ontdekkingen over onze gezondheid. Omdat ze anders dachten, en iets nieuws brachten, werden ze niet altijd geloofd en gesteund.
Wat heb je aan dit boek?
Ik heb volop aantekeningen gemaakt tijdens het lezen van dit boek. Ik heb bijvoorbeeld geleerd dat er in principe geen twee virussen tegelijkertijd actief kunnen zijn. Maar ik heb veel meer geleerd en in deze boekreview probeer ik kort en bondig wat belangrijke items te benoemen. Vind je het interessant wat ik hieronder schrijf? Dan is dit boek absoluut een aanrader.
Voor een leek zoals ik ben (maar wel een lezer), was het meeste prima te begrijpen. Zo snap ik nu de rol van dendritische cellen. Vooral omdat de ontdekking hiervan zo goed wordt beschreven, waardoor je er helemaal in mee genomen wordt.
De dendritische cellen die iedereen heeft, zetten automatisch een afweerreactie in werking als ziektekiemen binnendringen. Als je online zoekt op dendritische cellen, kom je al snel uit bij dendritische celtherapie die bij bepaalde vormen van kanker worden ingezet.
Ook heb ik geleerd over interferon. Interferon zijn eiwitten die geactiveerd worden bij een virus en zo dit virus bestrijden. Later ontdekten wetenschappers dat er veel soorten eiwitten zijn die als interferon functioneren. Dit werd gebundeld in de naam cytokines. Eenvoudig gezegd zijn cytokines vergelijkbaar met hormonen, maar dan die het immuunsysteem regelen. Pas in de jaren ’60 echt ontdekt!
Het kan genetisch verschil uitmaken in hoeverre interferon werkzaam is. Bij Japanners en Chinezen is er relatief veel vaker sprake van een slecht functionerend gen (IFITM3) dat een belangrijke rol speelt bij het aanmaken van interferon. Hierdoor is te verklaren waarom Japanners en Chinezen meer risico hebben op overlijden bij griep. Ik vond dat een opvallend stukje in dit boek, nu met de actualiteit rond het Coronavirus. Ik ben en blijf een leek, dus mogelijk is mijn interpretatie hierover niet juist.
(tekst gaat hieronder verder)
Interferon en cytokines worden momenteel ook regelmatig ingezet bij bepaalde behandelingen tegen kanker. Maar het werkt niet altijd (niet bij alle vormen van kanker) of niet lang genoeg en er wordt nog volop onderzoek naar gedaan.
De rol van het immuunsysteem bij andere ziektes
Een van de eerste ziekten die naast kanker ook werd onderzocht op de rol van cytokines, is reumatoïde artritis. Dit omdat het relatief makkelijk is om bij patiënten met reuma aan weefsel- en vochtmonsters te komen van ontstoken gewrichten. De onderzoekers ontdekten dat juist één soort cytokine bij reumapatiënten in veel hogere mate aanwezig is (TNF). Een anticytokine zou dan de oplossing zijn (een TNF-antilichaam). Het bleek geen permanente oplossing te zijn, maar wel een die de symptomen verlichtte. TNF-remmers worden nu ingezet bij mensen met reumatoïde artritis, maar ook bij mensen met psoriasis, de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa. Het is nog geen wondermiddel, al wordt er veel van verwacht. Er is nog steeds veel onderzoek nodig, want bij sommige mensen wordt de werking naar verloop van tijd, minder.
Zo krijg je in dit boek dus inzicht in allerlei ontdekkingen rond ons immuunsysteem. Echt heel verhelderend als je zelf ook bepaalde medicijnen slikt of lijdt aan een ziekte, zoals kanker.
Maar wat kunnen we zelf doen aan ons immuunsysteem. In hoeverre speelt onze persoonlijke levensstijl een rol?
Invloed van slaap, stress, leeftijd en gemoedstoestand op ons immuunsysteem.
Terwijl medicijnen als penicilline ziekteverwekkers zal doden, maar ook vaak gezonde cellen, lijkt de toekomst gericht te zijn op het verbeteren van ons immuunsysteem ter berstrijding van ziektes en aandoeningen.
Zo heeft koorts een belangrijke rol bij het afweersysteem. Toch kan ook de koorts weer doorslaan en tot allerlei problemen leiden. Het is zoeken naar een balans tussen ons afweersysteem en het zenuwstelsel. Tussen de psyche (stress) en ons lichaam.
Een ontstekingsreactie is een teken dat ons afweersysteem actief is. Bij stress speelt cortisol een belangrijke rol. Het zet ons in de overlevingsstand, maar het remt ons immuunsysteem. Het lijkt alsof cortisol niet wil dat een ontstekingsreactie ons afremt in het “overleven”.
Stress, of bijvoorbeeld een burnout, heeft direct invloed op ons afweersysteem, het maakt ons vatbaarder voor virussen een ziekte kan lastiger bestreden worden.
Grappig dat ze ook de andere kant onderzoeken. In hoeverre heeft lachen invloed op je immuunsysteem? Het lijkt erop dat dit juist het immuunsysteem sterker maakt. Allerlei emoties kunnen op een positieve of negatieve manier invloed hebben op onze gezondheid. De psyche en ons lichaam staan met elkaar in verbinding. Maar in hoeverre (harde resultaten), blijft lastig meetbaar, ook voor wetenschappers.
Slapen
’s Nachts gedraagt ons immuunsysteem zich anders. Onder andere omdat cortisol zich dan rustig houdt. Het afweersysteem is dan dus sterker. In het boek gaat Davis verder in op het verschil van dag en nacht. Maar ook bijvoorbeeld de rol van een jetlag of een nachtdienst. Ook interessant om te lezen hoe je lichaam dan functioneert.
Veroudering
Ook veroudering speelt een belangrijke rol als het gaat om ons immuunsysteem. Het heeft direct invloed op cellen en genen en hierdoor zijn we op oudere leeftijd vatbaarder voor allerlei aandoeningen en ziektes en kan een griep bijvoorbeeld fataal zijn.
Allergieën
Het gebruik van antibiotica lijkt invloed te hebben op ons immuunsysteem, waardoor je meer allergieën kunt ontwikkelen, maar het bevordert ook kinderastma. Denk niet alleen aan de antibiotica die door de huisarts is voorgeschreven, maar ook aan antibiotica die je onbewust binnen krijgt via voeding (veeteelt, water).
Nuance
Bij alles is het wel belangrijk om te weten dat ook genetische en omgevingsfactoren meespelen. Het ligt allemaal genuanceerd, waardoor de een meer vatbaarder is dan de ander.
Zo schrijft Davis dat het best zo kan zijn dat DNA-onderzoek straks een grotere rol zal spelen in ons leven, bijvoorbeeld wie wel of niet een griepvaccinatie nodig heeft.
Er zijn nog volop onderzoeken gaande. Sommige doorbraken zijn zo kort geleden ontdekt. Daarom gaat het laatste hoofdstuk van dit boek over medicijnen van de toekomst.
Nogmaals, ik vind dit boek erg interessant en het heeft mij veel nieuwe inzichten gegeven. Je leert niet direct wat je zelf kunt doen bij een bepaalde ziekte, het is meer dat je leert hoe ons lichaam reageert en hoe de wetenschap hier gebruik van maakt bij de bestrijding van ziekten. In het tweede deel leer je wel de rol van bijvoorbeeld slaap en stress op je immuunsysteem. Daar kun je zeker iets mee doen.
Het boek is echt een aanrader voor mensen die zelf meer willen weten van hun immuunsysteem. Je moet wel interesse hebben in dit onderwerp en een beetje een lezer zijn, want anders is het wel wat lastig te begrijpen. Zelf vind ik het boek immuun juist echt een boeiend en interessant boek en dit boek verdient mijns inziens veel meer aandacht hier in Nederland.
Praktische informatie
Titel: immuun
Ondertitel: Over de rol van ons afweersysteem bij de bestrijding van ziekten
Auteur: Daniel M. Davis
Uitgeverij Nieuwezijds
ISBN: 978 90 5712 525 6
Uitvoering: paperback
Aantal bladzijden: 288
Prijs: 22,95
Te bestellen bij o.a. Bol.com
Misschien vind je dit ook interessant:
Jenny
Laatste berichten van Jenny (toon alles)
- Zijn rijstwafels ongezond? - 2 december 2024
- Tips van Dokter Tamara: zo verbeter je je vitaliteit met echt eten - 27 november 2024
- Is beschuit net zo gezond als brood? - 24 november 2024
Laat een reactie achter