Overprikkeld zijn kan iedereen wel eens overkomen. Maar sommige mensen hebben er veel meer last van. Zoals mensen die hoogsensitief zijn, mensen met een hersenaandoening, mensen met een chronische of autoimmuunziekte en mensen met een stoornis in het autistisch spectrum.
Al met al veel mensen die regelmatig last hebben van overprikkeling en toch is er helaas nog niet veel begrip hiervoor. De maatschappij is vooral gericht op ‘met elkaar’, samenwerken, gezelligheid, uitjes, enzovoort. Dat wil niet zeggen dat mensen die snel overprikkeld zijn daar helemaal niet van houden. Maar voor hen geldt wel: alles met mate. Daarbij kan de een wat meer hebben dan de ander, maar er zijn wel een aantal overeenkomsten tussen mensen die snel overprikkeld zijn:
- de zintuigen nemen veel waar
- opladen en uitrusten moet in een rustige, prikkelarme omgeving
- als je teveel prikkels krijgt, dan ontstaan er fysieke en mentale klachten gedurende korte of lange tijd
Wat gebeurt er bij overprikkeling?
Bij overprikkeling kunnen de hersenen de prikkels niet meer goed verwerken. De hersenen van mensen die niet snel overprikkeld zijn, kunnen beter prikkels onderscheiden (filteren). Wat is belangrijk en wat is dat niet? Bijvoorbeeld achtergrondgeluiden of een achtergrondmuziek. Die horen mensen die geen last hebben van overprikkeling nauwelijks. Terwijl mensen die snel overprikkeld zijn zich juist heel bewust zijn van de achtergrondgeluiden, of een labeltje in een T-shirt. Het filter in het brein werkt niet helemaal goed….
Wat zijn de gevolgen van overprikkeling?
Het is goed om te weten dat overprikkeling drie oorzaken kan hebben met vrijwel allemaal dezelfde gevolgen. Er kan sensorische overprikkeling zijn. Denk aan te veel geluid, te fel licht, bepaalde geuren, strakke kleding of een los labeltje, te veel mensen om je heen en zelfs het weer (bijvoorbeeld als het te warm is).
De tweede oorzaak zijn emoties. Als je te maken hebt met te veel emoties om je heen, dan kan het ook zorgen voor overprikkeling. Bijvoorbeeld doordat er iemand in je nabijheid ernstig ziek is, een vriendin heeft liefdesverdriet, je partner maakt zich zorgen over z’n baan en je kind wordt gepest. Al die emoties komen meer binnen bij iemand die snel overprikkeld is.
Ten derde kun je overprikkeld raken doordat je te veel moet leren en je het niet meer kunt bijbenen. Of het nou een studie is, een training op het werk, of leren autorijden. Als je te veel informatie moet verwerken, kan het zijn dat je brein overprikkeld raakt.
Vaak lopen deze soorten van overprikkeling door elkaar. Het een kan het ander versterken of net de druppel zijn.
Aan welke symptomen herken je overprikkeling?
- brain fog (een soort mist in je hoofd, waardoor je niet helder meer kunt nadenken)
- hoofdpijn
- flinke vermoeidheid
- stress en onrustgevoelens (gevoel van chaos in je hoofd)
- spierpijn
- stemmingswisselingen en heftige emoties
- concentratieproblemen
- hartkloppingen
- duizelingen
- eczeem
- fysiek of mentaal ziek worden (koorts, epilepsie, minder weerstand, burn-out, angststoornis ontwikkelen)
Als iemand vaak in een situatie zit van overprikkeling, kunnen de gevolgen langdurig in stand blijven. Iemand zit in een vicieuze cirkel en dat gaat soms zo lang door, tot iemand echt instort of ernstig ziek wordt.
Ook mensen die normaal niet snel last hebben van overprikkeling, maar nu tegen een burn-out aanlopen, zullen merken dat ze steeds minder goed met bepaalde prikkels kunnen omgaan.
Overprikkeld, wat te doen?
Herken je jezelf als iemand die snel overprikkeld is? Of herken je het van je partner, een familielid of een vriend of vriendin? Lees hier dan verder hoe je jezelf of de ander kan helpen. Wat kun je doen bij overprikkeling?
1 Rust
Dit is het allerbelangrijkste! Weg uit de situatie met prikkels. Dus bijvoorbeeld weg van een feestje of uit de stad. Weg uit de kantoortuin, maar een plekje alleen om te werken. Weg van de emoties van anderen en wat afstand nemen.
2 Goed slapen
Tijdens het slapen krijgen de hersenen de kans om zich te herstellen. Bij overprikkeling moet je proberen om in ieder geval zo’n 7,5 tot 8 uur te slapen. Als dat nog niet voldoende is en de klachten blijven aanhouden, dan kan een middagdutje ook helpen. Het is echter wel het belangrijkste dat je ’s nachts goed blijft slapen. Lukt dat niet meer na een middagdutje, dan kun je beter een wandeling in de natuur maken in plaats van tussendoor slapen.
3 Zoek de natuur op
De natuur werkt helend en geeft rust. Mits het natuurlijk echt een rustige omgeving is. Sommige parken of bossen zijn zo druk, dan helpt het nog steeds niet. Denk ook aan het uitwaaien op het strand.
4 Nee durven zeggen
Je kunt niet alles doen als je snel overprikkeld bent. Dat betekent dat je keuzes moet maken en moet leren om zo nu en dan ‘nee’ te zeggen. Ga alleen naar het feestje waar je echt veel zin in hebt en laat een ander schieten. Dat kost je namelijk veel te veel energie. Maar ook op je werk moet je leren om aan te geven hoe jij beter functioneert. Dat je bijvoorbeeld liever een rustig plekje hebt en dat je dan op een bepaalde tijd wel bij een overleg bent. En als er dan een vriendin belt na een drukke dag, dan moet je echt nee zeggen op de vraag om nog even samen iets te drinken.
5 Me-time
Alleen zijn is voor iemand met overprikkeling echt een must. Als je single bent en alleen woont, is dat wat makkelijker dan als je een gezin hebt met kinderen. Juist in dat laatste geval is het ook belangrijk om af en toe wel op te laden. Kinderen vanaf een jaar of vijf kun je al leren dat je even een rustig momentje voor jezelf wilt hebben. Maar misschien kun je ook als je partner er is, of een familielid, je even terugtrekken om iets voor jezelf te doen. Je ziet zelfs dat ouders om de beurt even een of twee nachtjes naar een hotel gaan om even bij te tanken. Dat is lang niet voor iedereen een optie, maar als het wel kan, waarom zou je jezelf dat niet gunnen?
Voel je ook geen loser als jij op zondag lekker thuis blijft en de dag invult zoals jij dat prettig vindt. In plaats van op familiebezoek, naar de dierentuin, een terrasje pakken of wat dan ook. Door social media lijkt het wel alsof we altijd wat leuks moeten doen, maar iemand die overprikkelt is, kun je bijna niet gelukkiger maken door juist even niks te doen. Gun elkaar ook de ruimte als jij en jouw partner hier anders instaan.
6 Accepteer dat je gevoelig bent voor prikkels
Je kunt het superirritant vinden dat je vrienden of je familie schijnbaar moeiteloos van alles doen en dat bij jou het emmertje snel overloopt. Toch is het belangrijk dat je het accepteert en dat je weet dat dit bij jou hoort. Door te doseren kun je eigenlijk alles wel doen wat je graag wilt, maar wel met wat meer rustmomenten tussendoor. Vertel hier ook over. Wees eerlijk, al begrijpen jullie elkaar misschien niet. Accepteer ook dat anderen, zoals je partner, wel meer onderneemt, terwijl jij dan wat rust pakt of iets doet waar jij je prettig bij voelt. Door te accepteren leer je ook om liever voor jezelf te zijn en beter voor jezelf te zorgen.
7 Luister naar je lichaam, maar niet altijd
Mensen die heel gevoelig zijn, weten eigenlijk vaak wel wat goed voor hen is. Zo kan iemand zeggen, kom we gaan een eind wandelen, dat is goed voor je. Maar ook die inspanning kan op dat moment te veel zijn. Omdat er dan weer gepraat moet worden. Of omdat het op dat moment al fysiek te zwaar voor je is, omdat je te lang over je grenzen bent gegaan. Dan kun je beter even rustig en in alle stilte op de bank zitten, of in de tuin, of gaan liggen in bed.
Trap niet in de valkuil van troostvoeding. Want daar kan je lichaam ook naar hunkeren. Dan is het echter niet zo goed om naar je lichaam te luisteren. Je kunt dan beter rusten en genoeg water drinken, dan dat je toegeeft aan de drang om te snacken. Misschien kan iemand een verse soep voor je maken? Of een volkoren boterham met bijvoorbeeld avocado, gekookt ei en alfalfa. Dan krijg je even een goede boost binnen. Want je moet ook niet vergeten om goed te eten (goed voor jezelf zorgen!).
Kan overprikkeling overgaan?
En dan bedoelen we, kun je je hersenen trainen zodat ze beter filteren en je minder snel overprikkeld raakt?
Je kunt helaas niet je hersenen even resetten en overprikkeling uitschakelen. In enkele gevallen, bij niet aangeboren hersenbeschadigingen of na een burn-out of ziekte, kunnen je hersenen echter wel herstellen of verbeteren waardoor ze weer beter prikkels kunnen filteren.
Voor de meeste mensen geldt echter dat je het beste kunt leren om hier anders mee om te gaan. En te gaan voor de beste omstandigheden. Daarom geef ik je hieronder nog 4 extra tips die kunnen helpen om de overprikkeling wat meer onder controle te houden.
1 Onderzoek wat de grootste triggers voor overprikkeling zijn
Wat kost je veel energie? En wees dan heel specifiek. Als je bijvoorbeeld zegt dat je werk veel energie kost, kun je ook eerst onderzoeken wát precies veel energie kost op je werk. Als je telefoniste bent en telefoneren kost veel energie, dan lijkt het me beter om een andere baan te zoeken. Maar als het bijvoorbeeld gaat om het feit dat je bij een bureau zit waar veel mensen langs lopen, dan kan het al helpen om te vragen om een andere plek waar het wat rustiger is.
Als je moe wordt van bepaalde feestjes, kun je je afvragen waar het aan ligt. Komt het door feesten met harde muziek? Of kosten bepaalde mensen veel energie? Want dat kan natuurlijk ook. Dat bepaalde mensen zorgen voor veel prikkels bij jou.
Kleding kan ongemerkt ook een trigger zijn voor overprikkeling. Als je een hele gevoelige huid hebt, kan een randje van een spijkerbroek zo overheersend worden dat je bijna niet meer kunt functioneren. Heb je daar last van? Kies dan in ieder geval voor comfortabele kleding. Lees ook ons artikel: Als kleding pijn doet.
Door precies in kaart te brengen wat jouw triggers zijn, dan kun je je ook beter voorbereiden of zaken aanpassen. Je kunt besluiten bepaalde dingen echt niet meer te doen, of afscheid te nemen van mensen die veel energie kosten. Maar doe dit niet zomaar. Je kunt nu eenmaal niet alles vermijden in het leven, soms moet je er gewoon even door heen om wat voor reden dan ook. Bijvoorbeeld omdat je je inkomen nodig hebt. Of omdat bepaalde mensen nou eenmaal bij de familie horen. Of omdat je andere factoren wel heel leuk vindt en dan moet je de negatieve elementen op de koop toe nemen.
2 Bereid je voor op slechte omstandigheden
Pas de stoïcijnse filosofie toe en beeld je alvast in wat er allemaal mis kan gaan in een bepaalde situatie. Zoals de muziek die te hard staat, iemand die heftig discussieert, last van parfumgeuren, verdrietige omstandigheden, enzovoort. Schrijf al die negatieve situaties op en bedenk hoe je er mee om kunt gaan. Schrijf die tips voor jezelf op. Je bent dan beter voorbereid en dat helpt om er beter mee om te gaan. Dat wil niet zeggen dat je dan de prikkels niet meer ervaart, maar je kunt het beter een plek geven. Je kunt ook bedenken wat je erna gaat doen, zodat je kunt ontspannen. Dat is een prettig vooruitzicht.
3 Laat je begeleiden door een professional
Iemand die veel ervaring heeft met overprikkeling en hooggevoeligheid kan je coachen om hier op een andere manier mee om te gaan. Diegene kan er ook met wat meer afstand naar kijken en je helpen om in bepaalde gevallen anders te denken. Omdat je de werking van je hersenen niet zomaar even kunt veranderen, kun je wel leren hoe je bepaalde situaties én, heel belangrijk. hoe je jezelf kunt accepteren. Weet je niet wie je kan helpen? Bespreek het eens met de huisarts. Vraag een dubbele spreektijd af, zodat je echt even de tijd hebt om het goed te bespreken.
4 Zorg goed voor jezelf
Zoals hierboven staat is het belangrijk om goed te slapen en om goed voor jezelf te zorgen. Het blijven inkoppers, maar elke dag minstens een half uurtje bewegen en gezond eten doen heel voor je. Weet je niet goed hoe te beginnen? Stop dan eerst met suiker, drink 2 liter water op een dag en voeg wat meer groenten en fruit in je eetpatroon toe. Dat zijn overzichtelijke stappen die al een heel groot verschil gaan maken hoe je je voelt! Probeer het eens twee weken en ervaar dan naar het verschil!
Bovenstaande is voor iedereen goed. Daarnaast kun je kiezen om ademhalingsoefeningen te doen en/of meditaties. Veel mensen hebben hier baat bij en worden rustiger in hun hoofd. Maar als je dat nu nog niet ziet zitten, richt je dan eerst op goed slapen en je voeding.
Heb je zelf tips? Deel ze gerust hieronder!
Misschien vind je dit ook interessant:
Jenny
Laatste berichten van Jenny (toon alles)
- Zijn rijstwafels ongezond? - 2 december 2024
- Tips van Dokter Tamara: zo verbeter je je vitaliteit met echt eten - 27 november 2024
- Is beschuit net zo gezond als brood? - 24 november 2024
Laat een reactie achter