Omgaan met paniekaanvallen

Bijna iedereen heeft er wel eens mee te maken: een paniekaanval. De een meer dan de ander. Delicia helpt je met dit artikel, hoe je kunt omgaan met paniekaanvallen.

Angst is nuttig

Angst is een gezonde emotie en iets wat iedereen kent. Angst is niet alleen maar vervelend, het heeft ook een belangrijke functie: angst helpt dieren en mensen gevaarlijke situaties te herkennen en het is cruciaal om te overleven. Deze leeuwin zal toch maar op je afkomen…

De mechanismen in de hersenen die angst reguleren zijn evolutionair oud. Hevige angst gaat vaak gepaard met lichamelijke verschijnselen, zoals:

• verhoogde hartslag
• verhoogde bloeddruk
• hartkloppingen
• duizeligheid
• droge mond
• pijn in de borst
• misselijkheid
• kortademigheid
• hoofdpijn

Ook kan er sprake zijn van een bleke gelaatskleur, transpireren, een verhoogde productie van adrenaline in  het bloed, en stoornissen in de spijsvertering. Psychologisch gezien gaat angst gepaard met een vaag gevoel van dreiging of gevaar.

Wat is een paniekaanval?

Angst kan ook overgaan in paniek. Bij een paniekaanval heb je dezelfde symptomen als bij een hevige angstreactie, maar het verschil hier is dat er geen sprake is van een directe dreiging of gevaarlijke situatie.

Paniekgevoelens zijn niet gevaarlijk, maar wel heel erg naar en vervelend. Je gevoelens en gedragingen worden beïnvloed door onze waarneming van gebeurtenissen, ook tijdens een paniekaanval.

Niet de situatie of een gebeurtenis op zich bepaalt wat wij voelen,maar de wijze waarop wij een situatie of gebeurtenis interpreteren. Om de lichamelijke verschijnselen die je tijdens een angstaanval ervaart voor jezelf te verklaren dringen zich rampzalige scenario’s op:

Zal ik soms een hartaanval krijgen?
Straks ga ik flauwvallen
Ik word gek!

Iedereen zou angstig worden bij dergelijke gedachten. Op dat moment is de paniekaanval een feit.

Paniek uit de praktijk

Angstklachten en paniekaanvallen komen vaak voor bij cliënten in mijn online praktijk. Soms in een hevige vorm, waarbij er vermijdingsgedrag is ontstaan. Iemand durft bijvoorbeeld niet meer naar de supermarkt of andere plaatsen uit angst voor een paniekaanval.

Soms ook in mildere vorm. De overeenkomst tussen al deze cliënten is dat de angst of paniek ze belemmert in hun dagelijks functioneren.

Zo ook bij Marieke. Marieke is 26 jaar en zij meldde zich aan bij Licia met paniekaanvallen. Marieke:

Ik merkte dat ik door mijn angstaanvallen geïsoleerd aan het raken was. Ik vermeed steeds meer plekken, omdat ik bang was een aanval te krijgen in een openbare ruimte. Ik was bang wat mensen wel niet van mij zouden denken tijdens zo’n aanval. Achteraf gezien hadden de mensen om me heen het niet eens in de gaten als ik een aanval kreeg zo snel was ik weg zodra ik ook maar de kleinste aanleiding voelde.

Herkennen van gedachten

In de therapie zijn we, na registratieopdrachten over haar aanvallen, aan de slag gegaan met het identificeren van de gedachten van Marieke tijdens, maar vooral ook voor een aanval. Het bleek dat ze zich met haar gedachten gek aan het maken was.
‘Ik dacht voordat ik de deur uit ging: Ik krijg er vast weer een, ik ga huilen en allemaal gekke dingen doen en dan vinden andere mensen mij vast een heel raar en dom mens. Ik bereidde me al helemaal voor op een aanval, waardoor mijn lichaam zich eigenlijk ook al klaarmaakte, zo leerde ik in de behandeling.’

Samen met Marieke hebben we gekeken naar haar negatieve gedachten en deze werden aangepakt. Zo langzamerhand leerde ze weer grip te krijgen op haar gedachtenpatroon en hiermee ook weer op haar leven.
‘Het heeft veel tijd en moeite gekost, maar nu weet ik precies waar ik op moet letten. Ik heb mijn negatieve gedachten aangepakt en denk nu veel positiever. Hierdoor durf ik weer meer te ondernemen. Natuurlijk gaat het nog wel eens mis, maar het is echt al 80% verbeterd.’

Behandeling van paniekaanvallen

In de cognitieve gedragstherapie, de behandelvorm die ik voor Marieke gebruikte, wordt ervan uit gegaan dat onze gedachten een grote invloed hebben op ons gevoel en gedrag. Het uitpluizen van gedachten is dan ook een belangrijk onderdeel van de behandeling bij paniekaanvallen.

Vaak zien we dat mensen een grote anticipatie angst hebben, de angst voor de aanvallen zijn zo groot dat ze deze juist via hun gedachten aanwakkeren. Door deze gedachten te identificeren en vervolgens om te buigen naar meer positieve, helpende gedachten kan een aanval eerder afgewend worden.

Hiernaast is ook blootstelling een belangrijk onderdeel van de behandeling. Vaak worden situaties vermeden die de cliënt als beangstigend ervaart en dit patroon moet doorbroken worden. Door veel te oefenen met juist deze situaties ervaart de cliënt dat een paniekaanval vanzelf weer overgaat of dat een aanval afgewend kan worden via de gedachten. Dit wordt altijd op een rustig tempo opgebouwd.

Op deze manier wordt zowel via het gedrag (vermijding) als via de cognitie (gedachten) aan de paniek gewerkt.

Dit artikel is geschreven door Delicia, van licia.nl.

Wil je net als Delicia mensen helpen in dit soort situaties? Kijk dan eens bij Sonneveld opleidingen of er een passende opleiding voor jou is. Sonneveld is verkozen tot opleider van het jaar 2014!

Fotocredits: Tambako The Jaguar